بدر

مکان عملیات: جبهه جنوب -  موقعیت: هورالهویزه
فرماندهی: سپاه - سازمان: مشترک
زمان عملیات: 19 تا 1363/12/26
نوع تک: گسترده
استعداد نیروهای درگیر: ایران؛ 115 گردان پیاده، زرهی و مکانیزه، عراق؛ 98 گردان پیاده، زرهی، مکانیزه و کماندویی ، 28 گردان گارد ریاست‌جمهوری و 9 گردان توپخانه
هدف عملیات: انهدام مواضع دشمن در شرق و غرب دجله و در صورت امکان قطع جاده بصره-العماره
تلفات انسانی عراق: 13200 نفر

خلاصه‌ای از عملیات: در سالگرد عملیات خیبر، نیروهای ایرانی بار دیگر در همان محور دست به حمله زدند اما این بار چون امیدی به گشودن جبهه طلاییه و پشتیبانی زرهی از حمله وجود نداشت، هدف اصلی انهدام دژهای معروف دشمن در دو طرف دجله قرار گرفت. عملیات با موفقیت انجام شد اما با توجه به پاتک‌های سنگین دشمن مواضع تصرف شده، تثبیت نگردید و نیروهای ایرانی به داخل هورالهویزه عقب‌نشینی کردند. البته این بار هورالهویزه کاملاً در اختیار نیروهای ایران قرار گرفت و خط اول عراق ساحل غربی آن شد. در این عملیات سرداران موسوی و مهدی باکری به شهادت رسیدند. هم‌چنین از شهدا معروف این عملیات می‌توان به شهید نوجوان پهلوان سعید طوقانی اشاره کرد که در سال‌های قبل و اوایل انقلاب، با وجود سن کم از نامداران ورزش باستانی به‌شمار می‌رفت.

شرح عملیات:
پس از عملیات خیبر و حضور موفقیت‌آمیز جمهوری اسلامی ایران در منطقه هور، این منطقه به صورت حساس‌ترین نقطه جبهه‌های نبرد درمی‌آید و دشمن بعثی به‌خاطر ناتوانی در جنگ‌های داخلی اقدام به ایجاد دیوارهای دفاعی در این منطقه می‌كند. تعداد زیادی پاسگاه و سنگرهای كمین با فا صله زیاد از خطوط مقدم درست می‌كند تا مانع نفوذ رزمندگان شود. هم‌چنین در مقابل تمام آبراه‌ها، سیم‌های خاردار و نبشی‌های آهنی زیرآبی و روآبی كار می‌گذارد و مقدار زیادی بشكه‌های آتشزا كه كنترل آن از خط‌مقدم است، در نیزارها و گذرگاه‌ها قرار می‌دهد تا در صورت لزوم، هورالهویزه را به صورت جهنمی از آتش درآورد.
دشمن پس از تكمیل دژهای دفاعی خود، آن را به خط دفاعی«بارلو» تشبیه و تیپ‌های جدیدی را در منطقه وارد می‌كند و وظیفه دفاع از هور و شرق دجله را به آن‌ها وامی‌گذارد.
خط دفاعی بارلو توسط روسیه در جنگ دوم جهانی دژ مستحكمی در مقابل ارتش آلمان برای جلوگیری از نفوذ آن‌ها به مسكو درست كرد كه این نام از آن‌جا گرفته شده است.
صدام با نزدیك شدن عملیات بدر، با التماس از مجامع جهانی درخواست می‌كند كه ایران را تحریم تسلیحاتی و اقتصادی نمایند.
عراق برای تزریق روحیه به ارتش خود و تظاهر به داشتن ابتكار عمل در منطقه هور و جزیره مینو، اقدام به عملیات می‌كند كه با عكس‌العمل مناسب رزمندگان به عقب رانده می‌شود. رژیم عراق این تحرك خود را در بوق و كرنا می‌كند و اعلام می‌دارد كه علی‌رغم دسترسی به سنگرهای كمین ایران، پیروزی درخشانی را در جزیره جنوبی مجنون كسب كرده است.
دشمن، هم‌چنین منطقه سومار را مورد تهاجم قرار می‌دهد كه از این حمله هم طرفی نمی‌بندد؛ اما از رسانه‌های گروهی جهانی می‌خواهد كه پیروزی‌های موهوم عراق را تبلیغ كنند.
نیروهای ایرانی در این زمان، در منطقه هور آماده می‌گردند تا دگربار پیروزی خیبر را تكرار نمایند. این منطقه هم‌چون منطقه عملیاتی خیبر، به خاطر متناسب بودن با توانایی رزمی ایران و توان دشمن انتخاب شد و جان بركفان اسلام(كه از موشكباران و بمباران دشمن بر مناطق مسكونی ایران به خشم آمده بودند) بی‌صبرانه منتظر شروع عملیات بودند.

عملیات بدر در ساعت 23 تاریخ 63/12/19 با رمز مقدس«یافاطمه‌الزهرا(س)» در منطقه هور شرق رودخانه دجله با اهداف انهدام وسیع نیروهای دشمن و تصرف و تأمین هورالهویزه و كنترل جاده بصره ـ العماره و پاسخ به حملات دشمن به مناطق مسكونی ایران آغاز می‌شود.
رزمندگان اسلام متشكل از ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران، تحت فرماندهی قرارگاه مركزی خاتم‌الانبیا(ص)، سوار بر قایق و بلم، كیلومترها راه را پشت سر می‌گذارند و پس از عبور از تله‌های انفجاری، موانع ایذایی و دیگر موانع از سه محور دشمن را مورد حمله قرار می‌دهند. سنگرهای كمین و خطوط مقدم دشمن به شدت غافلگیر می‌شوند و رزمندگان اسلام آن‌ها را محاصره و پس از انهدام آن مواضع به عمق دشمن نفوذ می‌كنند.
در محور شمالی عملیات، پاسگاه ترابه و یگان‌های تحت‌امر آن، در محور میانی، جاده‌الحره معروف به خندق و در محور جنوبی، منطقه مقابل نهر ورطه مورد هجوم رزمندگان اسلام قرار می‌گیرد كه پس از نبردی سخت، تعداد 700 تن از نفرات دشمن كشته و زخمی و 207 نفر نیز اسیر و هم‌چنین 3 فروند هلی‌كوپتر و 35 دستگاه تانك و نفربر دشمن توسط قوای اسلام منهمدم می‌شوند و بدین‌ترتیب خطوط دفاعی نیروهای عراقی در شرق دجله درهم می‌شكند.
در دومین روز نبرد با پیشروی رزمندگان اسلام به‌سوی اهداف از پیش تعیین‌شده، تعداد دیگری از فریب‌خوردگان بعثی كشته و زخمی می‌شوند و 100 تن دیگر از آن‌ها به اسارت درمی‌آیند كه در پی آن نیروی هوایی و هوانیروز با پروازهای اعجاب‌برانگیز به حمایت از رزمندگان برمی‌خیزند و نیز با هجوم‌های پی‌درپی و بی‌امان زرهی دشمن، منطقه را انباشته از ادوات زرهی منهدم شده آن‌ها می‌كنند.
با پیاده شدن رزمندگان اسلام در شرق دجله و قدرت‌نمایی در منطقه، تعداد دیگری از بعثیان كشته و زخمی می‌شوند و عده‌ای نیز به اسارت درمی‌آیند كه تعداد اسرا از ابتدای عملیات به 700 تن می‌رسد. هم‌چنین تعدادی تانك و نفربر عراقی منهدم می‌شوند.

با خیز عالی رزمندگان اسلام، شرق دجله، پاسگاه ترابه و مقر فرماندهی و جاده خندق با حمایت كامل نیروی هوایی و هوانیروز به تصرف درمی‌آیند و در تاریخ 24 اسفند 63، پل جوبیر(بر رودخانه دجله) به دست توانای رزمندگان اسلام منفجر می‌شود كه با آتش سلاح سبك، رفت و آمد دشمن بر جاده بصره ـ العماره مختل می‌شود و سربازان عراقی از رانندگان می‌خواهند كه برای در امان ماندن از آتش بی‌امان قوای اسلام، از نقاط دیگر تردد كنند. گردان المهدی از لشگر 43 مهندسی قدردر زیر بمباران هوایی و آتش توپخانه دشمن، با تلاشی اعجاب‌برانگیز، در مدت 24 ساعت از جزیره مجنون جنوبی پلی به طول 10 كیلومتر نصب می‌كند كه با این پل، ارتباط رزمندگان با خطوط پشتیبانی برقرار می‌شود.
اسماعیل صدیق، رزمنده شجاع اسلام در میان انواع گلوله و حمله هوایی با ذكر الله‌اكبر و تلاوت آیات قرآن‌كریم در نصب این پل مهم نقش عظیمی را ایفا می‌كند.
قدرت‌نمایی جان بركفان اسلام، دوست و دشمن را وادار به اعتراف می‌كند، به طوری‌كه خبرگزاری آسوشیتدپرس اعلام می‌دارد كه غرش انفجار توپ در ناحیه قرنه و شهرك عزیز به سرعت آتش مسلسل است.
رژیم مستأصل عراق، بار دیگر از سلاح‌های ممنوعه شیمیایی استفاده می‌كند. هواپیماهای دشمن مواضع رزمندگان اسلام را با بمب فسفری، اعصاب، باران زرد و... مورد حمله قرار می‌دهد كه با آمادگی قبلی رزمندگان، درصد زیادی از تهاجم ناجوانمردانه دشمن عقیم می‌ماند، حتی با وزش باد مقدار زیادی از سموم شیمیایی دشمن به‌سوی جبهه‌های آن‌ها باز می‌گردد.
در شب 25 اسفند آرایش دشمن از هم می‌پاشد و یگان‌های تحت‌امر قرارگاه‌ها دیوانه‌وار به هرسو شلیك و آسمان منطقه عملیات برد را نورباران می‌كنند. رزمندگان مستقر در شرق دجله، دامنه عملیات را گسترش می‌دهند و ضربات دیگری بر ارتش عراق وارد می‌‌آورند. در ادامه نبرد كه در روز انجام می‌گیرد، دشمن متحمل تلفات و خسارات زیادی می‌شود كه تعداد تانك‌ها و نفربرهای منهدم شده به 180 دستگاه می‌رسد.
تا روز 26 اسفندماه 63 تعداد اسرای دشمن به 1100 تن می‌رسد. دشمن مذبوحانه تدارك پاتك سنگینی را می‌بیند و در زیر آتش توپخانه خود اقدام به پیشروی می‌كند كه پس از تحمل خسارات و تلفاتی وادار به عقب‌نشینی می‌شود. تا عصر همان روز تعداد كشته و زخمیهای دشمن به 7500 تن افزایش می‌یابد و بدین‌ترتیب منطقه هورالعظیم آزاد می‌شود.
با تسلط بر شرق دجله و تثبیت موقعیت، تعدادی از لشگرها از جمله لشگر عاشورا به سمت غرب دجله یورش می‌برند، كه به علت آتش سنگین توپخانه و حملات هوایی و شیمیایی دشمن و هم‌چنین نداشتن عقبه مناسب، پس از وارد آوردن تلفا ت و خسارات سنگین به عراقی‌ها به شرق دجله باز می‌گردند.
فرمانده این لشگر، سردار بزرگ سپاه«مهدی باكری» بود كه پس از نشان دادن قابلیت‌های زیاد نظامی خود، در عملیات بدر به شهادت می‌رسد. برادرش حمید هم كه معاون لشگر بود، در عملیات خیبر شهید می‌شود كه جنازه این دو برادر در میان آب‌های هور می‌ماند و به دست خانواده‌شان نمی‌رسد.
دشمن برای بیرون راندن رزمندگان از شرق دجله با وارد كردن تعداد زیادی تانك و نفربر از شمال منطقه عملیات، فشار سنگینی را متوجه رزمندگان اسلام می‌كند و از آتش پرحجم توپخانه و حمله شیمیایی بهره می‌گیرد، اما پس از مقداری پیشروی، با ایثار و فداكاری رزمندگان و شلیك‌های بی‌امان شكارچیان تانك، راه دشمن مسدود می‌شود و منطقه عملیاتی پر از اجساد سربازان عراق و لاشه تانك‌ها می‌شود. سرانجام عملیات بدر پس از یك هفته نبرد سنگین و فراموش نشدنی با تثبیت موضع ایران در شرق دجله خاتمه می‌یابد و هم‌چون عملیات خیبر اراده آهنین و توانایی عظیم جمهوری اسلامی ایران را به منصه ظهور می‌نشاند. در این عملیات حماسه‌آفرین‌ قوای ایران موفق می‌شوند پس از انهدام دژ«بارلو» در منطقه و رسیدن به شرق دجله از دژ عبور كنند و بیش از سه هزار تن از دشمن را به اسارت بگیرند.

نتایج عملیات:
مناطق آزاد شده:
بخش وسیعی از مناطق مهم و نفت‌خیز مجنون.
چندین روستای منطقه.
ده‌ها پاسگاه دشمن در هورالهویزه.
جاده الحجرده(معروف به خندق).
تجهیزات منهدم شده دشمن:
6 فروند هواپیما.
5 فروند هلی‌كوپتر.
250 دستگاه تانك و نفربر.
60 قبضه خمپاره‌انداز.
200 دستگاه انواع خودرو نظامی.
40 قبضه انواع توپ.
یگان‌های منهدم شده دشمن:
تیپ‌های 429، 93، 64، 65 و 66 نیروی مخصوص.
تیپ‌های 10 زرهی و 5 مكانیزه از لشگر 1.
تیپ 51 از لشگر 1.
تیپ 27 مكانیزه.
لشگرهای 30 و 6 زرهی.
تیپ‌های 24 و 5 از لشگر 4.
تیپ‌های 1 و 4 گارد ریاست‌جمهوری.
5 گردان كماندویی.
غنایم:
مقدار زیادی انواع سلاح و مهمات و تجهیزات سبك و نیمه‌سنگین.
تعداد كشته و زخمی دشمن: بیش از 15000 نفر.
تعداد اسرا: 3200 نفر.

بازتاب عملیات بدر:
صدام حسین كه در برابر ابر قوای اسلام عاجز می‌ماند و نمی‌تواند مناطق تصرف شده را بازپس گیرد، طی نامه‌ای، توسط طارق عزیز از شورای امنیت ملتمسانه درخواست می‌كند كه یك آتش‌بس فوری ترتیب دهد و قول می‌دهد كه با حضور نیروهای سازمان ملل در مرزهای ایران و عراق به تمام مقررات بین‌المللی احترام خواهد گذاشت. به‌دنبال درخواست عراق، شاه اردن هم با صدام هم‌آواز می‌شود و از سران عرب می‌خواهد جنگ را خاتمه دهند.
«مرگ بر صدام، ضد اسلام» فریاد كوبنده محمد شهسواری، سرایدار رزمنده‌ای از مدارس كهنوج بودكه به‌دنبال اسارت در این عملیات در مقابل خبرنگاران خارجی، صلابت و استقامت تاریخی خود را به نمایش گذاشت و با این حركت قهرمانانه، جهانیان را به اعجاب واداشت و توانست عزم و اراده قوای اسلام را در حالی‌كه دست‌های قدرتمندش توسط دشمن بسته شده بود، به جهان اعلام نماید.
تغییر رویکرد به عملیات زنجیره‌ای، نفوذی، محدود و محدود- نفوذی شیوه‌ای است که پس از عملیات بدر، جمهوری اسلامی ایران اتخاذ می‌کند. «عملیات گشتی ـ رزمی»به این شکل است که نیروها در این‌گونه عملیات پس از كسب تجربه به مواضع اولیه خود باز می‌گردند.
«عملیات نفوذی» نیز نوعی عملیات است که با استعداد بیشتری از یگان‌های رزمی انجام می‌شود و نیروها پس از انجام مأموریت به مواضع خود باز می‌گردند.
«عملیات محدود» نیز با استعداد چند گردان یا تیپ انجام می‌شود و نیروها پس از تصرف اهداف در مواضع جدید مستقر می‌شوند.
«محدود و عملیات نفوذی» عملیاتی است که یك گردان انجام می‌شود.
مهم‌ترین دلیلی كه باعث انتخاب این منطقه عملیاتی می‌شود، فراهم آوردن زمینه مناسب برای انجام عملیات بزرگ والفجر 8 است. رزمندگان اسلام در جهت ایجاد زمینه برای انجام عملیات«والفجر 8» و راهكار دشمن به اجرای چند عملیات تاكتیكی كوچك دست می‌زنند.
برای رسیدن به این مهم سلسله عملیات كوچك«قدس و عاشورا» توسط سپاه پاسداران و سلسله عملیات«ظفر» توسط ارتش جمهوری اسلامی ایران به اجرا در می‌آیند كه اهداف آن‌ها آزادسازی مناطقی از خاك میهن اسلامی، ایجاد تحرك در جبهه‌ها، حفظ روحیه تعرضی، قرار دادن دشمن در حالت یأس و نومیدی، مختل كردن ماهواره‌های اطلاعاتی، فریب و گمراه كردن نیروهای دشمن، پراكندن یگان‌های دشمن، جلوگیری از تمركز آن‌ها در نقاط حساس، شناسایی مناطق عملیاتی و نشان دادن عزم راسخ رزمندگان در تعقیب جنگ و مجازات متجاوز می‌باشد.