والفجر ۳

نام‌ عملیات: والفجر 3‌
زمان‌ عملیات: 1362/5/7
تلفات‌ دشمن‌: 5500(کشته، زخمی‌ و اسیر)
رمز عملیات: یا الله‌ - یا الله‌ - یا الله‌
مکان‌ عملیات: شهرهای مرزی مهران - جبهه میانی جنگ
ارگان‌های‌ عمل‌کننده: رزمندگان‌ سپاه‌ پاسداران‌ انقلاب‌ اسلامی‌ و نیروی‌ زمینی‌ ارتش‌ جمهوری‌ اسلامی‌
اهداف‌ عملیات: آزادسازی شهر مهران و مناطق پیرامون
 

ارتش عراق پس از شکست در عملیات بیت‌المقدس و عقب‌نشینی سراسری خود، ارتفاعات مهم و سرکوب مرزی را در اختیار داشت و به این ترتیب چند شهر مرزی هم‌چون مهران زیر دید و تیر دشمن بود.
ارتش عراق با استقرار نیروهای خودی روی ارتفاعات مرزی مهران، علاوه بر ایجاد تسلط بر این شهر، موفق شده بود با نیروی کمتری از منطقه بدره پدافند کند.

اهداف عملیات:
• آزادسازی شهر مهران از زیر دید و تیر دشمن.
• ایجاد سهولت در برقراری ارتباط شهرهای دهلران - مهران و نیز ایلام - مهران.
• تحمیل خطوط پدافند به دشمن و کشاندن او از ارتفاعات به دشت.
• انهدام دشمن
• بازپس‌گیری ارتفاعات و عوارض حساس زالوآب- که به این وسیله دید دشمن نسبت به تنگه کناپنجم و حوالی سد کناپنجم و دشت مهران کور گردید.
• آزادسازی ارتفاعات نمه کلان بو و قسمتی از ارتفاعات قلاویزان - که دشمن را از تسلط کامل بر شهر مهران محروم کرد و متقابلاً شهر بدره و عقبه دشمن به زیر دید قوای جمهوری اسلامی درمی‌آمد.
موقعیت منطقه:
در منطقه دشت مهران، دو رشته ارتفاعات وجود دارد: در شمال، ارتفاعات زالوآب و کانی‌سخت و نمه‌کلان بو واقع است که قسمت عمده آن در خاک ایران قرار دارد. در جنوب نیز ارتفاعات قلاویزان واقع است که مرز ایران و عراق را مشخص می‌سازد. بین دو ارتفاع یاد شده، دشت مهران و دشت ورمهراز و زرباطیه عراق قرار دارد.
در قسمتی از ارتفاعات زالوآب و کانی‌سخت، مرز مشترک ایران و عراق است که در سمت غربی آن، ارتفاعات نمه‌کلان بو با قللی بیش از 200 متر و کمتر از 400 متر ارتفاع واقع است. هم‌چنین، ارتفاعات زالوآب، که دارای تپه‌هایی به ارتفاع 340، 325، 343 و 310 می‌باشد، در سمت شرق نمه‌کلان بو قرار دارد و مهم‌ترین قله آن معروف به کله‌قندی دارای 363 متر ارتفاع است.
تنگه کناپنجم در امتداد جاده مهران - ایلام و در شمال‌شرقی مهران واقع است که به منزله گلوگاه ورود به دشت مهران - از طرف ایلام - محسوب می‌شود و ارتفاعات کله‌قندی بر این تنگه تسلط کامل دارد.

استعداد دشمن:
• تیپ‌های 506، 417، 420، 502، 424، 18، 38، 48 و 503 پیاده.
• تیپ‌های 37 و 70 زرهی
• تیپ 4 گارد مرزی.
• تیپ 4 پیاده کوهستانی.
• گردان‌های کماندویی المثنی، مدلول، بلال و حدیبه.
• گردان 9 مکانیزه تابع لشگر 2 پیاده کوهستانی.
• گردان 7 تانک تابع لشگر 2 پیاده کوهستانی.
• گردان‌های 53، 240 و 639 توپخانه و آتشبار خمپاره 120
سازمان رزم خودی:
فرماندهی عملیات را قرارگاه نجف اشرف برعهده داشت و یگان‌های تحت‌امر این قرارگاه نیز عبارت بودند از:
الف) سپاه پاسداران:
• لشگر 41 ثارالله با استعداد 6 گردان.
• لشگر 5 نر با استعداد 7 گردان پیاده.
• لشگر 27 محمد رسول‌الله(ص) با استعداد 1 گردان پیاده.
• لشگر 17 علی‌بن ابی‌طالب(ع) با استعداد 3 گردان پیاده.
• تیپ مستقل 21 امام رضا(ع) با استعداد 5 گردان پیاده.
• تیپ مستقل 11 امیرالمؤمنین(ع) با استعداد 2 گردان پیاده.
• تیپ مستقل 5 رمضان با استعداد 1 گردان تانک و 1 گردان مکانیزه.
ب) ارتش جمهوری اسلامی:
• تیپ 4 زرهی از لشگر 21 حمزه.
• تیپ 40 سراب(پیاده).
• تیپ 84 خرم‌آباد با استعداد دو گروهان پیاده + یک گروهان تانک.
توپخانه:
• سپاه: 4 آتشبار
• ارتش: 9 آتشبار

طرح عملیات:
با توجه به مختصات جغرافیایی منطقه و اهمیت استراتژیک آن، عملیات به ترتیب در سه محور زالوآب و نمه‌کلان بو - دشت مهران - قلاویزان طراحی شد. رزمندگان می‌بایست پس از تأمین اهداف موردنظر و در صورت مناسب بودن وضعیت پایگاه‌های دشمن، در شرق رودخانه کناپنجم مستقر شوند. در غیر این صورت، با احداث خاکریز در پشت رودخانه پدافند شود.
شرح عملیات:
عملیات در ساعت 23 مورخ 7/5/1362 با رمز یا الله آغاز شد. در محور شمالی عملیات، ارتفاعات نمه‌کلان بو- به غیر از ارتفاع 270 معروف به کله‌قندی- تصرف و تأمین شد و ارتفاعات زالوآب به همراه ارتفاع 270 به محاصره درآمد.
در محور میانی(دشت مهران)، رزمندگان خودی با پشت‌سر گذاردن جاده مهران- ایلام، از پاسگاه دوراجی تا فرخ‌آباد را تأمین کردند.
در محور جنوبی، به‌رغم موفقیت‌های چشمگیر اولیه، از آن‌جا که فرصت لازم برای احداث خاکریز از یال قلاویزان به سمت فیروزآباد و از آن‌جا به فرخ‌آباد به‌دست نیامد، تصرف اهداف این محور در مرحله اول عملیات کامل نگردید؛ لیکن در مرحله بعد این نقیصه مرتفع شد.
به این ترتیب، تنها محوری که تصرف اهداف موجود در آن ناتمام مانده بود، محور شمالی بود. نیروهای دشمن که در ارتفاعات زالوآب و کله‌قندی در محاصره بودند، یازده شبانه‌روز مقاومت کردند، دشمن تلاش فراوانی می‌کرد تا به هر نحو ممکن این ارتفاعات – به‌ویژه کله‌قندی- را از محاصره خارج کند. مضافاً به این‌که می‌کوشید خط پدافندی نیروهای ایران را در دوراجی شکسته و سپس با جناح چپ خود الحاق کند.
اگرچه نیروهای خودی با مقاومت بسیار تلاش دشمن را در دوراجی و نمه‌کلان بو خنثی کردند، لیکن نیروهای عراقی هم‌چنان در ارتفاعات زالوآب و کله‌قندی مستقر بودند. نهایتاً در سحرگاه 18/5/1362 فرمانده لشگر 27(حاج همت) با یک گردان وارد عمل شد و مقاوت نیروهای عراقی مستقر در ارتفاع مذکور را درهم شکست.
نتایج عملیات:
• آزادسازی دو جاده ایلام - مهران - دهلران.
• آزادسازی ارتفاعات زالوآب و نمه‌کلان بو.
• آزادسازی دشت مهران.
• برقراری ارتباط جبهه‌های میانی و جنوبی از طریق دو جاده فوق‌الذکر.
• کشته و زخمی شدن بیش ازده هزار تن از نیروهای دشمن.
• به اسارت درآمدن 509 تن از نیروهای دشمن.
• ساقط شدن 6 هلی‌کوپتر دشمن.
• انهدام بیش از 200 تانک و نفربر.
• انهدام بیش از 200 خودرو حامل نفرات و یا مهمات.
• انهدام بیش از 20 انبار مهمات.
• انهدام بیش از 100 خودرو حامل نفرات و یا مهمات.
• انهدام بیش از 20 انبار مهمات.