نام عملیات: کربلای 1
زمان عملیات: 9 تا 1365/4/19
مکان عملیات: جبهه غرب، موقعیت: مهران
رمز عملیات: یا ایوالفضلالعباس ادرکنی
نوع تک: گسترده
فرماندهی: سپاه سازمان: سپاه
استعداد نیروهای درگیر: ایران؛ 37 گردان پیاده و زرهی و 6 گردان توپخانه، عراق؛ 111 گردان پیاده، زرهی، مکانیزه، کماندویی و گارد و 9 گردان توپخانه
تلفات انسانی عراق: 11210 نفر
هدف عملیات: آزادسازی مهران
چکیده: طی نبرد سختی که در این عملیات رخ داد، نیروهای عراقی با وجود برتری کامل نفر و تجهیزات متحمل تلفات سنگینی شده و شهر مهران و ارتفاعات اطراف آن آزاد گردید.
قبل از عمليات كربلای 1
وضعيت جغرافيايي:
شهر مهران مركز شهرستان مهران در 100 كيلومتري جنوبغربي ايلام و در مسير ايلام- دهلران واقع شده و از غرب با عراق هم مرز است و در فاصله 157 كيلومتري بغداد و 290 كيلومتري كربلا قرار دارد. دشت مهران كه در جبهه مياني مرزهای ايران و عراق قرار دارد در شمال به ارتفاعات كاني سخت، از جنوب به ارتفاعات قلاويزان و چكه موسيو از شرق به كوه گره بور ختم ميشود. ارتفاعات قلاويزان از جنوب به سمت غرب تا داخل خاك عراق امتداد يافته است. بخشي از اين ارتفاعات كه در خاك ايران است بلندتر از بخش ديگری است كه در خاك عراق ميباشد و بر كل منطقه تسلط دارد.
عوارض طبيعي:
دشت مهران از طرف شمال به وسيله تنگه استراتژيك كنجانچم كه در ميان كوههای كاني سخت قرار دارد به منطقه عمومي استان ايلام وصل ميشود. كوههای زالو آب از سلسله جبال كاني سخت با ارتفاعات 362،340 و 325 متر، به دليل تسلط بر شمال دشت مهران و فراهم كردن امكان ديد و تير بر تنگه كنجانچم و جاده مهران- ايلام از جنبه نظامي داراي اهميت بسياری است. همچنين ارتفاعات قلاويزان به دليل اينكه تسلط نظامي نيروهاي مستقر بر آن را ميسر ميكند داراي اهميت بهسزايي است، طوریكه اكثر فرماندهان در بحثهای خود، از قلاويزان بهعنوان كليد منطقه ياد ميكردند.
اين ارتفاعات از يك سمت با شيب ملايم به طرف دشت ادامه پيدا ميكند و اين شيب به نحوی است كه بلندیهای 225، 223، 200 و254 ارتفاعات كوتاهي بهنظر ميآيد. دشت مهران همچنين داراي چند ارتفاع منفرد و پراكنده است كه امكان ديد مناسب را بر قسمتهايي از منطقه فراهم ميكند. برخي از اين ارتفاعات از جنبه نظامي اهميت فوقالعادهاي دارند مانند تپههای 273 رضاآباد و 250 و225 غلامي در شمال منطقه و همچنين تپه 177 كه در يك كيلومتری امامزادهحسن قرار گرفته است. دو رودخانه كنجانچم و گاوی از عوارض طبيعي ديگری است كه در دشت مهران وجود دارد.
سابقه نظامي منطقه عمومي مهران:
يك هفته پس از پيروزی انقلاب اسلامي در 22 بهمن سال 57-يعني اول اسفند- اولين هجوم ارتش حزب بعث به گمرك بهرامآباد مهران زير باران موشك هليكوپترهای عراق صورت گرفت. قبل از هجوم سراسری ارتش عراق از فروردين 1359 بهطور متناوب شهر مهران و حومه آن با خمپاره و توپخانه هدف حمله قرار ميگرفت. با مداومت و شدت نسبي اين حملات از ارديبهشتماه سال 1359 تخليه شهر بهتدريج آغاز گرديد و به همين دليل واحدهايي از نيروهای اسلام برای حفظ و تأمين منطقه در خط مرزی مستقر گرديدند.
در تاريخ 59/6/20 ارتش حزب بعث عراق ميمك را اشغال كرد و همزمان شهر مهران را زير آتش توپخانه قرار داد و پس از يك هفته يعني 59/6/29 با تهاجم به پاسگاههای بهرامآباد و فرخآباد و تداوم اين حملات در تاريخ 59/7/12 وارد شهر مهران گرديد. نظر به اينكه جابهجايي نيروهای خودی در منطقه عمومي مهران بهويژه از طريق جاده ايلام-مهران همواره با پذيرش خطر انجام ميگرفت، براي اولينبار از آغاز جنگ تصميم گرفته شد تا با اجرای عمليات محدود ارتفاعات مشرف به منطقه، تصرف و در نتيجه شهر مهران از زير ديد و تير دشمن خارج شده و ارتباط جاده ايلام-دهلران برقرار و رفتوآمد و تدارك مهران آسان گردد.
لذا بهمنظور دستيابي به اهداف فوقالذكر عمليات والفجر 3 در 1362/5/7 با موفقيت انجام گرفت.
ارزش و اهميت نظامي منطقه عمومي مهران:
مهران در جبهههای مياني واقع شده است و ارتباط جنوب كشور با غرب از طريق اين محور سهلالوصولتر خواهد بود. امكان تردد از جاده آسفالته دهلران و مهران هم برای عامه مردم و هم برای نيروی نظامي وجود دارد و حفظ اين محور در موقع جنگ بسيار ضروری و حائز اهميت است. با توجه به ارتفاعات شمالي و جنوبي در اين منطقه اهميت نظامي آن دوچندان گشته است و تسلط بر اين بلندیها در حقيقت كليد فتح مهران است. با توجه به اينكه تسلط بر اين منطقه(شهر مهران) امكان فتح خوزستان را براي دشمن آسانتر ميكند، لذا حفظ ارتفاعات مزبور بهعنوان يك موضع پدافندي بسيار ضروري و با اهميت ميباشد و اگر تحركات دشمن از ديد نيروهای ايراني ناديده نماند، با تعداد نيروهای كمتری با استفاده از اين ارتفاعات ميتوان از منطقه مزبور محافظت نمود.
محور مهران-دهلران در ايلام، در حقيقت كليد فتح خوزستان است. چون با نفوذ دشمن و تسلط بر اين محور و ورود به خاك خوزستان، رابطه آن با ساير نقاط كشور قطع ميگردد و تقريباً گلوگاه خوزستان توسط اين محور از سوي دشمن قابل فتح است. علاوه بر اين شهر مهران از اهميت خاص سياسي و تبليغاتي برخوردار بود و براي عراق بهعنوان جبران شكست فاو و نيز عامل افزايشدهنده روحيه نيروهای آسيب ديده تلقي ميشد. لذا آزادسازی آن گذشته از اينكه شكست دشمن در استراتژی تازه خود محسوب ميشد، آسيبهای عمده ديگری را درآن مقطع و در آينده متوجه ارتش عراق كرد. زمانيكه مهران بازپسگرفته شد، رسانههای گروهي جهان به بُعد رواني مسئله اشاره كردند، چنانكه روزنامه چاپ لندن نوشت: مهران بهخودی خود فاقد اهميت است، تهاجم به مهران نه از جهت استراتژيكي بلكه از نقطه نظر رواني واجد اهميت ميباشد. پس عمليات كربلاي 1، علاوه بر آزادسازی مهران و ارتفاعات منطقه، بُعد رواني نيز برای ما درپي داشت و آنچه عراق تبليغ كرده بود و حسابي كه حاميان رژيم بعثي برای آن باز كرده بودند همه نقش برآب شد. بازپس دادن مهران پس از فاو، اعتماد مقامات آمريكايي را نسبت به رژيم بعثي كاهش داد و گفته شد كه آمريكا كمكهای تسليحاتي خود را به اين رژيم محدود كرد.
استراتژی دفاع متحرك ارتش حزب بعث عراق:
عمليات پيروزمند والفجر 8 كه بهتصرف شبهجزيره فاو و كوتاه كردن دست عراق از تنها نقطه ارتباطي با آبهای آزاد دنيا در شمال خليجفارس گرديد و باعث تغيير موازنه سياسي- نظامي بهنفع جمهوري اسلاميشد تأثيرات بسيار منفي بر روحيه ارتش عراق و كشورهای حامي رژيم بعثي بغداد گذاشته بود لذا ارتش عراق با انتخاب شيوه جديد درصدد برآمد از لاك دفاعي بيرون آمده و شيوه هجومي اتخاذ كند.
مهمترين دلايل رژيم عراق براي اتخاذ چنين شيوهای عبارت بودند از:
1- جبران بخشي از شكست سياسي-نظامي در فاو.
2- خارج شدن از انفعال و بهدست گرفتن ابتكار عمل.
3- بازسازي روحي-رواني نظاميان عراقي و حل مشكل افكار عمومي.
4- تجزيه كردن توان سپاه و ممانعت از اجراي عمليات گسترده آينده.
گذشته از اين آنچه به عمليات عراق اهميت ميداد، نوعي همسويي بين تلاشهای غرب و عراق برای به زانو درآوردن جمهوری اسلامي ايران و تحميل صلح اجباری به آن بود. غرب بهدنبال فتح فاو و درهم شكسته شدن ديواره دفاعي عراق و صدمات بسياری كه با اجرای عمليات والفجر 8 بر ارتش عراق وارد شد از پيروزی جمهوری اسلامي در جنگ احساس خطر كرد، لذا برای جلوگيری از استمرار اين وضعيت و گسترش احتمالي پيروزیهای ايران، فشارهاي جديدي را در دو ميدان جنگ و اقتصاد، با هدف به استيصال كشانيدن جمهوري اسلامي در دستور كار خود و رژيم عراق قرار داد. فشارهای همهجانبه دشمن در آن مقطع خاص-كه بهطور هماهنگ و در ابعاد گوناگون انجام ميگرفت- عمدتاً بهمنظور تحتالشعاع قرار دادن فتح فاو و ممانعت از تداوم برتری موقعيت ايران بود.
در اين ميان رهبری انقلاب در اوج پيروزیهای حاصل از فتح فاو و قبل از تهاجمات زميني دشمن، اقدام به بسيج همگاني مردم نمود. از آنجا كه پيشبيني ميشد دشمن در مقابل شكست دهشتناكي كه بر او تحميل شده آرام نخواهد نشست، اين اقدام فرماندهي كلقوا كه در آن هنگام براي بسياري از مسئولين غيرمنتظره بود در واقع مقدمات پيشگيریهای لازم را فراهم ساخت. لذا هنگاميكه ارتش عراق سلسله عمليات دفاع متحرك را آغاز كرد آمادگيهای قبلي اعم از حضور نيروهای مردمي و تهيه امكانات، نقشي مؤثر در وارد ساختن ضربات اساسي بر پيكر ارتش و رژيم عراق داشت. ارتش عراق در جريان اجرای سلسله عمليات موسوم به استراتژی دفاع متحرك، در مدتي كوتاه مناطق زير را هدف تهاجم و تعرض قرار داد.
1- منطقه عملياتي والفجر9 .........................................................در تاريخ 1364/12/16
2- ارتفاعات سومار .....................................................................در تاريخ 1365/01/22
3- ارتفاعات منطقه لولان .............................................................در تاريخ 1365/02/05
4- منطقه فكه ...........................................................................در تاريخ 1365/02/10
5- منطقه پيچ انگيزه، شرهاني، بجليه.............................................در تاريخ 1365/02/19
6- ارتفاعات حاجعمران .............................................................. در تاريخ 1365/02/24
7- مهران ..................................................................................در تاريخ 1365/02/27
در آخرين مرحله از اين سلسله تهاجمات، عراق در تاريخ 1365/2/27 در منطقه مهران دست به حمله زد و اين شهر و حومه آن و برخي ارتفاعات منطقه را تصرف نمود. در اين زمان لشگر 84 خرمآباد(ارتش) و تيپ 4 لشگر 21 حمزه(ارتش) با 6 گردان پياده و دو گردان زرهي، پدافند اين منطقه را برعهده داشتند.
حفاظت، فريب و غافلگير نمودن دشمن:
بهدنبال سلسله عملياتهای ارتش حزب بعث عراق و پس از سقوط مهران بهدست دشمن در 1365/2/27 سپاه دوم نيروی زميني- سپاه پاسداران انقلاب اسلامي موسوم به قرارگاه نجف اشرف- وارد منطقه شد و اقدامات عملي بهمنظور متوقف كردن قوای دشمن و اقدامات حفاظتي و برنامهريزی برای آزادسازی مهران را شروع كرد. در رابطه با حفاظت تا قبل از عمليات بهعلت وضعيت خاص زمين و دشمن، نظرات گوناگوني در رابطه با عدمامكان اجراي حفاظت وجود داشته است. عمده دلايلي كه باعث ميشد اينگونه نظرات ابراز شود تسلط دشمن بر ارتفاعات، سركوب منطقه و بالطبع در ديد قرار داشتن عقبههاي خودي بوده است. از سوي ديگر اخبار مربوط به انجام عمليات در مهران بهطور محسوس پراكنده شده بود و ضعف حفاظت و احتمال تك خودی زياد مينمود.
اما اين وضعيت بهدليل وجود زمينههای غافلگيری و انجام طرحهای فريب و مسدود بودن برخي كانالهای اطلاعاتي منجر به وارد شدن ضايعهای به عمليات نشد. از جمله عواملي كه باعث فريب دشمن ميشد ميتوان به مسئله عكسالعملهای خودی در برابر تحركات و جابهجایی دشمن در محورهای مختلف اشاره كرد. وقتي نمونههایی از آمادگي احتمالي براي انجام تك از دشمن مشاهده ميشد، نيروهاي خودي بهمنظور تقويت آن مناطق و فريب دشمن، تردد به منطقه را افزايش داده و مكالمات راديويي كاذب انجام ميدادند.
از جمله مناطقي كه در اين مورد با تأكيد بسيار روی آنها كار شده بود، محورهای فاو و سومار و قصرشيرين بود. با آماده شدن منطقه عملياتي مهران، به نيروهای خودی در محورهای ياد شده(محورهای فاو و سومار و قصرشيرين) تأكيد شده كه در شب، ستونكشي را با چراغ روشن به طرف خطوط مقدم انجام داده و مكالمات بيسيم را افزايش دهند.
بهنظر ميرسد كه طرح فريب فوق نتيجه مناسب داد. از جمله دلايل اين امر، بمباران پادگان ابوذر و سرپلذهاب و شادگان توسط هواپيماهای دشمن بود و همچنين در جريان عمليات، ظاهراً فرمانده سپاه دوم عراق در منطقه مهران حضور نداشت و به احتمال قوي در منطقه قصرشيرين بود. علاوه بر اينها با احداث خاكريزهای منقطع و نامنظم در شبهای متوالي در خط خودی اينچنين در ذهن دشمن تداعي شده بود كه نيروی جديد و بدون تجربه در خط خودی مستقر شده است كه احداث يك خاكريز هفت الي هشت كيلومتری يك ماه طول كشيده و در نهايت هم نتوانسته است يك خاكريز ممتد منظم احداث كند. نكته ديگری كه باعث فريب دشمن شد، اين بود كه تا يك شب قبل از عمليات، كار احداث خاكريز خودي ادامه داشت. ازجمله دلايل نشاندهنده غافلگيري دشمن در جريان عمليات اين بود كه دشمن معمولاً در صورت كشف عمليات از مدتها قبل وارد منطقه شده و خود را آماده مقابله ميكرد اما در اين عمليات چند روز بعد از شروع عمليات اقدام به اين كار كرد و اين نشاندهنده غافلگيری كامل دشمن بود.
سازمان رزم نیروهای خودی و دشمن در عملیات كربلای 1:
نیروی زمینی سپاه بهعنوان فرمانده عملیات در منطقه حضور داشت و قرارگاه نجف با شش لشگر، سه تیپ و یك گردان مستقل زرهی مأمور به آزادسازی شهر مهران بود. یگآنهای قرارگاه نجف عبارت بودند از:
لشگر 27 حضرت رسول(ص).................................................... 7گد پیاده،1گد زرهی و 1 گد ادوات
لشگر 17 علیبن ابیطالب(ع)....................................... 3 گد پیاده،1گد زرهی و 1 گد ادوات
لشگر 41 ثارالله(ع) .......................................................... 6 گد پیاده و 1 گد ادوات
لشگر 25 كربلا ................................................................ 4 گد پیاده، 1 گد زرهی و 1 گد ادوات
لشگر 10 سیدالشهداء(ع) ............................................ ۱۰گد پیاده، یك گد زرهی و 1 گد ادوات
لشگر 5 نصر .................................................................. 3 گد پیاده و 1 گد ادوات
تیپ 21 امام رضا(ع) .......................................................... 4 گد پیاده و 1 گد ادوات
تیپ 15 امام حسن(ع)........................................................... 2 گد پیاده و 1 گد ادوات
تیپ 662 بیتالمقدس .......................................................... 2 گد پیاده و 1 گد ادوات
گردان مستقل 38 زرهی ذوالفقار
در مجموع سپاه با 41 گردان پیاده، 9 گردان ادوات و 5 گردان زرهی عملیات كربلای 1 را آغاز كرد. پشتیبانی آتش این عملیات را گروه 63 توپخانه خاتم و گردان ادوات قرارگاه نجف از نیروی زمینی سپاه و 3 گردان توپخانه از نیروی زمینی ارتش بهعهده داشتند. تیپ 45 مهندسی جوادالائمه(ع) و لشگر مهندسی 43 امام علی(ع) و جهاد ستاد نجف(كه واحدهای مهندسی جهاد تهران، فارس و ... را اتحتامر داشت) نیز تلاشهای مهندسی را عهدهدار بودند. همچنین نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با تعهد روزی 10 سورتی پرواز بهمنظور بمباران مواضع دشمن و هوانیروز ارتش با دو تیم آتش و تخلیه مجروح، پشتیبانی هوایی عملیات را برعهده داشتند. علاوهبر این تیپ 4 لشگر 21 حمزه كه در خط پدافندی باغ كشاورزی مستقر بود موظف به اجرای آتش مستقیم و تظاهر به تك شد.
وضعیت دشمن:
عراق پس از تصرف مهران، یگانهای بیشتری در منطقه مستقر كرد. شهر مهران و اطراف آن تحت مسئولیت لشگر 17 زرهی از سپاه دوم عراق بود كه با تیپهای 443 و 705 و 425 پیاده از آن دفاع میكرد. علاوهبر این، تیپهای 70 زرهی، 59 مختلط و 501 پیاده در احتیاط نزدیك و تیپ 1 كماندویی كمی عقبتر در احتیاط قرار داشتند. در مجموع، دشمن تا قبل از عملیات كربلای 1 دارای 42 گردان پیاده و 6 گردان زرهی در این منطقه بود.
مهران باید آزاد شود:
امامخمینی(ره): هجوم دشمن به مهران نقطه اوج استراتژی دفاع متحرك عراق بود و عراق با موفقیتی كه در این مرحله بهدست آورد جرأت یافت اتخاذ استراتژی جدیدی موسوم به دفاع متحرك را اعلام كند. رژیم عراق در تبلیغات خود اعلام میكرد كه تنها در مقابل عقبنشینی قوای ایران از مناطق عراق بهویژه فاو مهران را پس خواهد داد. شاید بتوان گفت: طرح مانور عملیات كربلای 1 با توجه به محدودیت زمان در طراحی و تصمیمگیری و وضعیت خاص منطقه در طول جنگ از بهترین و موفقترین مانورها بوده است. پس از بررسیهای نهایی، پنج روز قبل از عملیات طرح نهایی مانور تصویب شد. به این صورتكه:
الف) به علت كمبود نیروی خودی و قوت استحكامات دشمن در محور باغ كشاورزی و نیز هوشیاری دشمن در آنجا، از انجام عملیات در آن محور صرفنظر شد.
ب) بنا شد با یك تلاش قوی از محور ارتفاعات قلاویزان و یالهای آن تا رودخانه گاوی عملیات صورت بگیرد.
به هر حال با وجود اینكه طرحهای مختلفی ارائه شد و طرح نهایی تنها چند روز قبل از عملیات به تصویب رسید، این طرح از نقاط قوت بسیار بالایی برخوردار بود. از جمله نقاط قوت این طرح عبارت بودند از:
1- محور تعیین شده از جهت استحكامات و هوشیاری دشمن نسبت به سایر محورها ضعیفتر بود.
2- بهعلت هوشیاری و حساسیت دشمن نسبت به محور جاده ایلام-مهران، توان خودی در این محور متمركز شد، زیرا بینش كلاسیك حكم میكرد كه عملیات اصلی در این محور باشد.
3- محور ارتباطات قلاویزان تا رودخانه گاوی در نهایت به عقبه دشمن منتهی شد.
اجرای این طرح عملیات به بیش از سی گردان نیروی رزمی نیاز داشت اما این توان آماده نبود و از سوی دیگر بهتعویق انداختن عملیات خطر احتمال تحرك دشمن در سایر مناطق را به همراه داشت لذا در نشستی كه فرماندهان سپاه در كرمانشاه در خصوص آخرین بررسی طرح عملیات داشتند فرمانده سپاه در خصوص تعجیل در اجرای عملیات گفت: "امام تأكید دارند قضیه مهران به سرعت حل شود"
مراحل عملیات
شب و روز اول عملیات:
با نزدیك شدن زمان عملیات، جابهجایی و نقل و انتقالات شروع شد. در این هنگام طوفان نسبتاً شدیدی همراه با گردوغبار درگرفت و سطح منطقه عملیاتی و عقبه نیروهای خود را پوشاند بهطوریكه دشمن امكان دید را از دست داد. بدینترتیب در ساعت 22:30 مورخ 1365/4/9، عملیات آزادسازی مهران تحتعنوان كربلای 1 و با رمز«یا ابوالفضلالعباس ادركنی» آغاز شد. پس از گذشت لحظاتی از شروع عملیات در بعضی از محورها، خطوط پدافندی دشمن مقاومت شدیدی از خود نشان داد. در یكی از محورها دشمن با مقاومت شدید كار را به روز و درگیری سنگر به سنگر كشانید.
در كل از آنجا كه دشمن در مقابل سرعت عمل نیروها غافلگیر شده بود بهشدت آسیب دید و تلفات زیادی را متحمل شد و حمله اصلی از محوری كه برای دشمن غیرمنتظره بود و نفوذ به عقبه دشمن را شامل میشد صورت گرفت. در محور لشگر 25 كربلا در ارتفاعات قلاویزان به دلیل وجود جادهای در ارتفاعات و استحكامات و موانع بسیار كه موجب تسلط دشمن بر این جاده شده بود پیشروی با كندی روبرو شد و فرمانده گردان عملكننده لشگر 25 كربلا اعلام كرد امكان پیشروی در این محور وجود ندارد اما پس از یك ساعت درگیری با تدبیر فرمانده لشگر حركت خودروها، دستگاههای مهندسی و ادوات زرهی بهصورت ستونی با چراغ روشن به طرف خط نیروهای دشمن متزلزل شده و دست از مقاومت كشیدند و عقبنشینی كردند.
در محور لشگر 17 علیبن ابیطالب(ع) نیز نیروها در حالی به بالای ارتفاعات رسیدند و به دشمن مسلط شدند كه دشمن متوجه حضور و حركت آنها نشده بود. حمله رزمندگان در این محور بهقدری برای نیروهای عراقی غافلگیركننده بود كه بسیاری از آنها برای فرار از محاصره خود را به پایین ارتفاع میانداختند. لشگر 17 علیبن ابیطالب پس از دور زدن ارتفاعات قلاویزان و با توجه به موفقیت لشگر 25 كربلا با موفقیت كامل مأموریت خود را به اتمام رساندند.
لشگر 41 ثارالله ضمن تأمین اهداف ازپیش تعیینشده و حركت به طرف ارتفاعات حمرین الحاق خود را با لشگر 25 كربلا برقرار نمود. لشگر 27 حضرت رسول(ص) ضمن وارد كردن چهار گردان پس از شكستن خط، روستای امامزاده سیدحسن را پاكسازی كرد و تپه مهم 177 را تصرف نمود. در روز اول با دستیابی به اهداف ازپیش تعیینشده رزمندگان از روحیه بسیار بالایی برخوردار بودند، لذا از فرصت بهدست آمده و درهم پاشیدگی دشمن نهایت استفاده را كرده به پیشروی در روز اول ادامه دادند و بدینترتیب فرصت بازیابی و سازماندهی را از دشمن گرفتند.
شب و روز دوم عملیات:
پس از انجام بازسازی و سازماندهی، یگانها مجدداً برای انجام مرحله سوم عملیات كه در شب دوم انجام میشد آماده شدند. طی شب دوم عملیات از دو محور صورت گرفت. در محور اول نیروها هرمزآباد را پاكسازی كرده و تا 500 متری شهر مهران پیشروی كردند. در محور دوم خط سراسری از هرمزآباد تا شیار میگ سوخته تأمین شد و بدینترتیب مقداری از محدوده مرحله سوم عملیات تأمین شد. در شب دوم شواهد و قرائنی دال بر عقبنشینی نیروهای دشمن در محور باغ كشاورزی و تپه غلامی و پاسگاه دراجی مشاهده شد.
این امر تا اندازهای عجیب بود زیرا احتمال داده نمیشد كه دشمن به این سرعت در محور یاد شده اقدام به عقبنشینی كند لیكن تحدید و امكان برخورد نیروهای دشمن در این محور آنها را مجبور به اقدام فوق كرد. پس از مشاهده عقبنشینی دشمن از شمال مهران(محدوده باغ كشاورزی) نیروهای خودی بلافاصله معابر مین دشمن را باز كرده، سپس بهسرعت وارد باغ كشاورزی شدند و100 تن از نیروهای پراكنده دشمن را به اسارت گرفتند. همچنین رزمندگان دلاور سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از محور دیگری از طریق روستای هرمزآباد و از پشت به طرف باغ كشاورزی رفته، ضمن جنگ و گریز با نیروهای در حال فرار دشمن، تعدادی از آنها را به اسارت میگیرند.
بهدنبال تلاشهایی كه در روز دوم عملیات صورت گرفت و متعاقب عقبنشینی دشمن، مهران بهتصرف نیروهای خودی درآمد. با توجه به اینكه دشمن احتمال حمله میداد، لذا در داخل شهر مستقر نشده بود و معدود نیرو های دشمن كه همچنان در حالت سردرگمی بهسر میبردند به سهولت كشته و یا اسیر میشدند.
روز سوم عملیات:
با روشن شدن هوا در روز سوم عملیات درگیری و ادامه پاكسازی در محورهای مختلف كموبیش ادامه داشت. طی این روز، نیروهای لشگر سیدالشهدا از محورهای قلعه كهنه و فرخآباد به طرف تپههای غلامی و باغ كشاورزی و پاسگاه دراجی حركت كرده، ضمن پاكسازی منطقه بسیاری از نیروهای دشمن را به اسارت درآوردند. همچنین از ساعت 6 صبح این روز، تیپهای 5 و 6 گارد ریاستجمهوری عراق به ارتفاعات 210 تك كردند كه در نتیجه آن قسمتی از منطقه مزبور را بهتصرف خود درآوردند.
شب چهارم عملیات:
نیروهای خودی طی شب چهارم توانستند وارد روستای فیروزآباد شده وآن را بهتصرف درآوردند. در ساعت 7 صبح روز چهارم عملیات دشمن توسط تیپهای 95،71 و 72 پیاده، تیپهای 4و5 گارد ریاستجمهوری پاتك نسبتاً شدیدی را بر روی ارتفاعات قلاویزان بهمنظور تصرف آن آغاز كرد. طی این درگیری نیروهای دشمن درهم كوبیده شدند بهطوریكه 3 گردان از تیپ 3 و 4 گردان از تیپ 5 گارد و 1 گردان از تیپ 95 و بیش از 10 گردان از تیپهای 71 و 72 منهدم شده و فرمانده تیپ 4 گارد به هلاكت رسید.
روز پنجم عملیات:
طی روز پنجم، لشگر سیدالشهدا موفق بهتصرف كامل ارتفاع 210 شد و آن مقداری را كه دشمن طی پاتك خود در روز سوم با تیپهای 5و6 گارد تصرف كرده بود بازپس گرفت.
روز ششم عملیات:
مرحله ششم عملیات توسط دو لشگر سپاه یعنی لشگر 10 سد الشهدا و لشگر 27 محمد رسولالله(ص) بهمنظور تصرف قله 223 و یالهای آن آغاز شد.ن ظر به اینكه دشمن در قسمتی از منطقه مزبور تهدید به دور خوردن میشد لذا این امر منجر به تزلزل دشمن و نهایتاً تصرف قله 303 شد. قله مزبور با تك احاطهای از دو قسمت در محاصره قرار گرفت و در نتیجه قرارگاه تاكتیكی لشگر 17 زرهی بهتصرف درآمد. در ادامه نیز یالهای قله 223 از سوی لشگر 27 بهطوركامل تأمین گردید. ضمناً قرارگاه تاكتیكی تیپ 24 مكانیزه لشگر 10 دشمن منهدم شد و تعدادی از عناصر آن از جمله فرمانده تیپ به اسارت در آمدند. بدینوسیله شهر مهران بهطوركامل آزاد شد و اهداف عملیات كربلای 1 صددرصد تأمین شد.
مرحله اول، تهاجم:
پس از اعلام رمز یا ابوالفضلالعباس(ع) نیروهای اسلام از لشگر 10 سیدالشهدا(ع)، گردانهای المهدی به فرماندهی سردار شهیدمسعود(صمد) یكتا در سمت راست جاده آسفالتی و گردان حضرت علیاصغر در سمت چپ جاده آسفالتی وارد عمل شدند.گردانهای حضرت علیاكبر(ع) و حضرت حمزه سیدالشهدا(ع) وگردان زرهی كه بهعنوان نیروهای احتیاط بودند در ساعت 5 صبح روز اول وارد عمل شدند و با هماهنگی سایر گردانها با عبور از موانع و استحكامات، رودخانه گاوی و منطقه وسیعی را از دست دشمن آزاد نمودند و تا روستا و نزدیكی امامزاده سیدحسن پیشروی صورت گرفت.
مرحله دوم، عقبنشینی دشمن:
صبح 11/4/65 رزمندگان در خطوط مقدم متوجه عقبنشینی سریع دشمن شده و گردانهای حضرت علیاكبر و حضرت حمزه از لشگر 10 سیدالشهدا(ع) همراه با گردانهای عملكننده لشگر 27 حضرت رسول(ص) از مسیر روستای هرمزآباد از پشت به طرف باغ كشاورزی حركت كرده و ضمن جنگ و گریز با نیروهای درحال فرار دشمن عدهای از آنها را بهاسارت درآوردند و با وارد عمل شدن گردانهای قمر بنیهاشم و زهیر رزمندگان اسلام موفق شدند تا ساعت 1 بعدازظهر شهر مهران را نیز تا رودخانه كنجانچم بهتصرف درآورند.
امام خمینی(ره): مهران را خدا آزادکرد
مرحله سوم، تداوم پاكسازی مناطق آزاد شده:
در شب و روز سوم عملیات مطابق طرح قرار بود روستای فیروزآباد و ارتفاعات قلاویزان عراق و ارتفاعات 223 آن به صورت یك خط ممتد تأمین گردد، اما نیروهای خودی در ادامه عملیات روز دوم در محور قلاویزان به طرف اهداف فوق پیشروی كردند. لشگرهای 25 كربلا و 5 نصر با هماهنگی یكدیگر بهطور تلفیقی عمل نموده و به طرف ارتفاعات 223 پیشروی كردند و لشگر ثارالله نیز در یالهای آن به پیشروی پرداخت. این یگانها تا قبل از صبح روز سوم به نزدیكی ارتفاعات مزبور رسیدند. همچنین لشگر حضرت رسول(ص) در قسمت یال ارتفاعات قلاویزان به سمت غرب و تیپ امام حسن(ع) نیز با وارد كردن دوگردان نیرو از خسروآباد به سمت فیروزآباد عملیات را ادامه دادند كه تیپ امام حسن(ع) قبل از تصرف روستای مذكور متوقف گردید.
خبرهای مختلفی از طریق لشگر 5 نصر به قرارگاه میرسید مبنی بر اینكه ارتفاعات 223 تصرف شده است ولی هیچكدام به شكل قاطع تأیید نگردید و بعد معلوم شد روی قله 210 مستقر شدهاند. در طول روز سوم بهرغم درگیری رزمندگان با قوای دشمن محورهای پایگاه دراجی و باغ كشاورزی و تپههای غلامی كاملاً پاكسازی نشد و دشمن كموبیش و بهطور پراكنده در این محورها حضور داشت. در ادامه عملیات تیپ بیتالمقدس به استعداد دو گردان وارد منطقه شد و تحتامر تیپ 21 امام رضا(ع) در خط پدافندی فرخآباد مستقر گردید. لشگر 10 سیدالشهدا(ع) از محورهای قلعه كهنه و فرخآباد به طرف تپههای غلامی و باغ كشاورزی و پاسگاه دراجی حركت كرد و ضمن پاكسازی كامل منطقه عده بسیاری از نیروهای دشمن را به اسارت درآورد و سپس نیروهای ارتش در پاسگاه دراجی مستقر شدند.
ساعت 6 صبح روز سوم تیپهای 4 و 5 گارد ریاستجمهوری عراق به ارتفاعات 210 پاتك نمودند و پس از یك درگیری سخت آن را تصرف كردند. به همین علت لشگر 25 كربلا و 5 نصر حدود 200 متر عقب آمدند. این محور استحكاماتی قوی داشت و نیروهان خودی برای نفوذ در آن تلاش میكردند.
مرحله چهارم، عملیات تثبیت:
در شب چهارم عملیات نیروهای خودی ضمن تصرف مواضع دشمن در فیروزآباد وارد این روستا شدند و در حالیكه دشمن از این منطقه عقبنشینی كرده بود اقدام به احداث یك خاكریز از فیروزآباد به سمت خاكریز قدیمی به سمت خاكریز قدیمی در فرخآباد نمودند و سپس خاكریز را از فیروزآباد در مقابل استقرار لشگر حضرت رسول(ص) ادامه دادند و به یالهای ارتفاعات قلاویزان رساندند.
در این شب درگیری در اطراف ارتفاعات 223 ادامه یافت و نیروهای دشمن كه هنوز این ارتفاعات را در تصرف داشتند فشار زیادی را در نقاط مختلف وارد كردند. البته دشمن همچنان در گیجی بهسر میبرد و هر چند تحركات هوایی عراق شروع شده بود، ولی ضعیف و درحد شناسایی بود. آتش توپخانهاش هم چشمگیر نبود. نیروهای تازه نفس دشمن هم توانستند تنها قسمتهایی از ارتفاعات قلاویزان را حفظ كنند. پاتك شدید دشمن حدود ساعت 7 صبح روز چهارم عملیات -65/4/13 - آغاز شد. تیپهای 95 و 71 و 72 پیاده و تیپهای 4 و5 گارد ریاستجمهوری ارتش عراق پاتك شدیدی را روی ارتفاعات قلاویزان برای تصرف قله 200 شروع كردند. با مقاومت سخت رزمندگان و حملات پیدرپی آنان این پاتك شكست خورد و قوای دشمن متحمل تلفات سنگینی شدند. در جریان این درگیریها فرمانده تیپ چهار گارد كشته شد كه عراقیها جسد او را به عقب منتقل كردند.
در ادامه عملیات، لشگر 10 سیدالشهدا(ع) قسمتهایی از یال قله 210 را تصرف كرد. مركز شنود نیز گزارش داد كه در حمله هواپیماهای خودی به مواضع دشمن 20 خودرو منهدم و 40 تن كشته و زخمیشدند. در روز پنجم عملیات 65/4/14 لشگر10 سیدالشهداء(ع) به سمت قله 210 تك نمود و این قله را مجدداً بهطوركامل تصرف كرد و بیش از 10 اسیر گرفت.
مرحله پنجم، تثبیت:
از آنجا كه ارتفاعات مرزی قلاویزان بهویژه قله 223 در تثبیت عملیات كربلای 1 و مناطق آزاد شده نقش حساس و استراتژیكی داشت لذا فرماندهان برآن شدند تا با تصرف كامل ارتفاعات قلاویزان و قله 223 بر منطقه عملیاتی كربلای 1(منطقه عمومی مهران) و دشت زرباطیه و بدره عراق اشراف كامل یافته و تثبیت عملیات نمایند. لذا این مرحله در سحرگاه 1365/4/16 با حمله هماهنگ لشگرهای 10 سیدالشهدا(ع) و27 حضرت رسول آغاز شد.
گردان حضرت علیاكبر(ع) از لشگر 10 سیدالشهدا با سرعت عمل با عبور از استحكامات و موانع دشمن و دو یال چپ ارتفاع 223 آخرین ارتفاعات قلاویزان را بهتصرف درآوردند. گردانهای قمربنیهاشم و زهیر از لشگر 10 سیدالشهدا(ع) باقیمانده یالهای 223 در غرب این قله را تصرف كردند. در جریان این عملیات قرارگاه تاكتیكی تیپ 24 مكانیزه لشگر 10 دشمن منهدم و تعدادی از عناصر آن از جمله فرمانده تیپ به اسارت درآمد.
فرماندهان شهید لشگر 27 حضرت رسول(ص) در عملیات كربلای 1 در عملیات كربلای 1 سردار رشید اسلام سیدمحمدرضا دستواره جانشین دلاور لشگر 27 حضرت رسول كه از بنیانگذاران لشگر بود پس از سالها مجاهدت به درجه رفیع شهادت نایل آمد و همچنین باید یادی نمود از سرداران و شهیدان سرافراز محمدحسین مردی ممقانی(مسئول بهداری لشگر27)، صفرخانی(فرمانده گردان شهادت)، حیدر خدائی( فیلمبردار و عكاس لشگر27)، محمدحسین(فیروز) اسماعیلی(جانشین معاونت پرسنلی لشگر 27) و شهید بختیارزاده.
نقش لشگر 10 سیدالشهدا در عملیات كربلای 1
مرحله اول:
پس از اعلام رمز یا ابوالفضلالعباس(ع) نیروهای اسلام از لشگر 10 سیدالشهدا(ع)، گردانهای المهدی به فرماندهی سردار شهید مسعود یكتا در سمت راست جاده آسفالتی و گردان حضرت علیاصغر در سمت چپ جاده آسفالتی وارد عمل شدند.گردانهای حضرت علیاكبر(ع) و حضرت حمزه سیدالشهدا(ع) و گردان زرهی كه بهعنوان نیروهای احتیاط بودند در ساعت 5 صبح روز اول وارد عمل شدند و با هماهنگی سایر گردانها با عبور از موانع و استحكامات، رودخانه گاوی و منطقه وسیعی را از دست دشمن آزاد نمودند و تا روستا و نزدیكی امامزاده سیدحسن پیشروی صورت گرفت.
مرحله دوم:
صبح 65/4/11 رزمندگان در خطوط مقدم متوجه عقبنشینی سریع دشمن شده و گردانهای حضرت علیاكبر و حضرت حمزه از لشگر 10 سیدالشهدا(ع) همراه با گردانهای عملكننده لشگر 27 حضرت رسول(ص) از مسیر روستای هرمزآباد از پشت به طرف باغ كشاورزی حركت كرده و ضمن جنگ و گریز با نیروهای درحال فرار دشمن عدهای از آنها را به اسارت درآوردند و با وارد عمل شدن گردانهای قمربنیهاشم و زهیر رزمندگان اسلام موفق شدند تا ساعت 1 بعدازظهر شهر مهران را نیز تا رودخانه كنجانچم بهتصرف درآورند.
مرحله سوم:
لشگر 10 سیدالشهدا(ع) از محورهای قلعه كهنه و فرخآباد به طرف تپههای غلامی و باغ كشاورزی و پاسگاه دراجی حركت كرد و ضمن پاكسازی كامل منطقه عده بسیاری از نیروهای دشمن را به اسارت درآورد و سپس نیروهای ارتش در پاسگاه دراجی مستقر شدند.
مرحله چهارم:
در روز پنجم عملیات 65/4/14 لشگر10 سیدالشهدا(ع) به سمت قله 210 تك نمود و این قله را مجدداً بهطوركامل تصرف كرد و بیش از 10 اسیر گرفت.
مرحله پنجم:
از آنجا كه ارتفاعات مرزی قلاویزان به ویژه قله 223 در تثبیت عملیات كربلای 1 و مناطق آزاد شده نقش حساس و استراتژیكی داشت لذا فرماندهان برآن شدند تا با تصرف كامل ارتفاعات قلاویزان و قله 223 بر منطقه عملیاتی كربلای 1(منطقه عمومی مهران) و دشت زرباطیه و بدره عراق اشراف كامل یافته و تثبیت عملیات نمایند. لذا این مرحله در سحرگاه 1365/4/16 با حمله هماهنگ لشگرهای 10 سیدالشهدا(ع) و 27 حضرت رسول آغاز شد.گردان حضرت علیاكبر(ع) از لشگر 10 سیدالشهدا با سرعت عمل و عبور از استحكامات و موانع دشمن و دو یال چپ ارتفاع 223 آخرین ارتفاعات قلاویزان را بهتصرف درآوردند. گردانهای قمربنیهاشم و زهیر از لشگر 10 سیدالشهدا(ع) باقیمانده یالهای 223 در غرب این قله را تصرف كردند. در جریان این عملیات قرارگاه تاكتیكی تیپ 24 مكانیزه لشگر 10 دشمن منهدم و تعدادی از عناصر آن از جمله فرمانده تیپ به اسارت درآمد.
فرماندهان و تعدادی از شهدای لشگر 10 سیدالشهدا(ع) از استان تهران در عملیات كربلای 1:
در این عملیات حجتالاسلام هدایت ا... ملكزاده امامجمعه موقت شهرستان كرج و سرداران رشید اسلام مسعود(صمد) صادقی یكتا(فرمانده دلاور گردان المهدی) و علی جمشیدی(جانشین گردان المهدی )، سلمان ایزدیار(جانشین گردان حمزه سیدالشهدا(ع))، بهمن نجفی(جانشین گردان حضرت علیاصغر(ع))، حسین اجاقی(جانشین گردان حضرت علی اكبر(ع))، و جواد رهبر دهقان(فرمانده گروهان فتح) و حسین مولائی(جانشین گروهان فتح) و علی قربانی(جانشین گروهان نصر)، منوچهر عطایی فرمانده گروهان الحدید ادوات و سیدجمال قریشی مسئول تبلیغات از گردان حضرت علیاكبر(ع) به درجه رفیع شهادت نایل آمدند.
خانواده معظم شهیدان فلاحت: گنجعلی فلاحت(پدر) و علی فلاحت(پسر) كه در عملیات بستان در سال 1360 به شهادت رسیده بودند سومین شهید خود جواد فلاحت را در این عملیات تقدیم اسلام و ولایت نمودند.
خانواده معظم شهیدان خلیلی: اولین شهید خود حسن(رامین) خلیلی را در عملیات خیبر و دومین شهید خود علی خلیلی را در شناسایی منطقه عملیاتی مهران تقدیم اسلام و ولایت نمودند. هر دو شهید این خانواده معظم هنوز مفقودالاثر میباشند.
خانواده معظم شهیدان ناحی: اولین شهید خود سعید ناحی در عملیات والفجر مقدماتی فكه و دومین شهید خود وحید ناحی را در این عملیات تقدیم اسلام و ولایت نمودند.
خانواده معظم شهیدان قریشی: اولین شهید خود سیدعباس قریشی را در عملیات والفجر 8(فاو) و دومین شهید خود-ذاكر و مداح اهل بیت- سیدجمال قریشی را در این عملیات تقدیم اسلام نمودند.
خانواده شهیدان كیا اولین شهید خود سلیمان كیا را در عملیات والفجر 1(شرهانی) و دومین شهید خود سهراب كیا را در این عملیات تقدیم اسلام و ولایت نمودند.
و شهیدان سیدحمید دهقان، رضا درجزینی، علیرضا رضاییاصل، اصغر كریمی، حسن یداللهی، عبدا... سبزعلیپور، عباسعلی بدرلو، علیرضا شجاعی، مجید نیكدهقان و... از جمله شهدای این عملیات میباشند.
تلفات و آسیبهای واردشده به دشمن:
قابل ذكر است كه براساس تخمینهای دقیق، دشمن بیش از 1210 اسیر و در حدود 2000 كشته و مفقود داشته است. تجهیزات منهدم شده دشمن مشتمل بر 110 دستگاه تانك و نفربر و 70 دستگاه خودرو، چندین انبار بزرگ مهمات و مقدار زیادی سلاح نیمهسبك و سنگین بوده است. از جمله یگآنهای منهدم شده دشمن میتوان به تیپهای4 و 5 از گارد ریاستجمهوری، تیپ 443، تیپ 507، تیپ 66 كماندویی، تیپهای 93، 113، 71، 72 و 2 گروهان پیاده و انهدام بیش از 50 درصد تیپ 3 گارد ریاستجمهوری یك تیپ كماندویی ویژه، تیپ 70 زرهی، تیپ 417، تیپ كماندویی سپاه كل عراق، تیپ 65 نیروی مخصوص، تیپ 59، تیپ 501، تیپ 95 و 24 مكانیزه از لشگر 10، گردان كماندویی لشگر 4، 401 گردان مهمات خاصه،گردانهای 228 و 53 و 447 توپخانه و گردان 6 زرهی اشاره نمود.
بازتاب سیاسی و اجتماعی عملیات كربلای 1 در جهان:
آزادسازی شهر مهران به منزله شكست استراتژی دفاع متحرك عراق بود. شكستی كه عراق در گام اول خود با عدمموفقیت نسبت به تأمین اهداف موردنظرش با آن رویارو شد و سر انجام با از دست دادن مهران چشمانداز جدیدی از ناتوانی و ضعف این كشور در موضع آفند و پدافند نمایان گردید.
خبرگزاری فرانسه درپی آزادسازی مهران طی گزارشی اظهار داشت:
"ناظران در خلیجفارس عقیده دارند كه بازپسگیری مهران توسط ایران، شكستپذیری رژیم عراق بهویژه استراتژی جدید آن موسوم به دفاع متحرك است"
در میان مناطقی كه مورد تصرف دشمن قرار گرفت شهر مهران از اهمیت خاص سیاسی- تبلیغاتی برخوردار بود و برای عراق بهعنوان جبران شكست فاو و نیز عامل افزایشدهنده روحیه نیروهای آسیب دیده تلقی میشد. این شكست آسیبهای عمده دیگری را در آن مقطع و در آینده متوجه ارتش عراق كرد چنانكه وقتی مهران بازپس گرفته شد رسانههای گروهی جهان در ابعاد مختلف بهویژه به بُعد روانی مسئله اشاره نمودند.
از جمله نشریه«فارن ریپورت » چاپ لندن نوشت:
"مهران به خودی خود فاقد اهمیت است. تهاجم به مهران نه از جهت استراتژیكی بلكه از نقطهنظر روانی واجد اهمیت میباشد"
رادیو آمریكا نیز به نقل از كارشناسان نظامی اظهار داشت:
"شكست عراق در مهران ممكن است از نظر روانی اثر مهم و شگفتانگیزی داشته باشد چرا كه عراقیها بیشتر به خاطر جبران شرمساری ناشی از تصرف بندر عراقی فاو بهدست ایرانیها دست به حمله زده بودند"
گذشته از این درهم شكسته شدن خطوط دفاعی عراق در فاو و ناتوانی این كشور در بازپسگیری آن رژیم صدام را در نزد غرب و حامیان منطقهای خود بهطور اساسی زیر سؤال برد و این واقعیتی بود كه حاكمان بغداد مایل به تن دادن به آن نبودند و بهمنظور اثبات توانایی و حفظ برتری خود مبادرت به اتخاذ استراتژی موسوم به دفاع متحرك نمودند. لذا به خوبی روشن است كه شكست مهران چه تبعاتی میتواند در رابطه با بیاعتمادی حامیان و متحدین رژیم بغداد فراهم آورد.
روزنامه نیوزویك چاپ آمریكا پس از آزادسازی مهران نوشت:
"باز پس دادن مهران پس از فاو اعتماد مقامات آمریكایی را نسبت به رژیم عراق بهشدت كاهش داد و گفته میشود كه آمریكا كمكهای تسلیحاتی خود را به این رژیم محدود كرده است"
فتح فاو توسط قوای نظامی ایران موقعیت و فضای دیدی در جنگ بهوجود آورد كه توأم با واقعنگری از سوی رسانههای جهانی دنیا نسبت به تواناییهای بالفعل و بالقوه جمهوری اسلامی و نیز ناتوانی رژیم عراق مبنی بر ادامه جنگ و رویارویی با تهاجمات ایران بود.
تثبیت وضعیت یاد شده نیازمند پیروزیهای دیگری بود كه تنها قسمتی از آن با فتح مهران و پس زدن نیروهای دشمن تأمین گردید. در این روند آنچه كه در رسانههای غربی منعكس شد عمدتاً حول محور توانایی و برتری نظامی ایران دور میزد.گذشته از این حفظ برتری در فاو و انجام عملیات در مهران نشانگر نوعی افزایش توان نظامی ایران تلقی شد.
رادیو بی.بی.سی به نقل از مفسر شرقی خود گفت:
"اگرچه تسخیر مهران از نظر تعیین نتیجه نهایی جنگ نقش قاطعی نخواهد داشت اما نیروهای ایران نشان دادند كه ضمن حفظ مواضع خود در فاو در مقابل حمله پیدرپی عراق میتوانند نیروهای عراقی را از بخش مركزی جبهه نیز بیرون برانند و خطر مهمی را در آینده جنگ ترسیم نمایند"
قطعاً خطرساز بودن تحركات نظامی ایران كه نوعی پیروزی و تفوق نظامی را بهدنبال خواهد داشت مستلزن حملات پیدرپی و مضمحل ساختن قوای دشمن است، چنانكه پیروزی آتی ایران در این امر نقش تعیینكنندهای دارد. طبیعتاً در این صورت با افزایش برتری ایران جمهوری اسلامی بهنحوی چشمگیرتر ابتكار عمل را در جنگ برعهده خواهد داشت.
طی ده روز جنگ بخش وسیعی از مناطق اشغالی در منطقه مهران آزاد گردیدكه در این میان آزادسازی جاده دهلران، مهران، ایلام، شهر مهران، ارتفاعات حساس قلاویزان و حمرین خصوصاً آزادسازی بلندترین قله منطقه(223) و 8 روستا و 5 پاسگاه مرزی و ... از دستاوردهای این عملیات محسوب میشود. همچنین عقبههای دشمن در شهرهای بدره و زرباطیه در دید و تیر نیروهای خودی قرار گرفت. تلفات واقعی عراق بیش از 5000 نفر بود و آمار غنایم نیز بسیار زیاد بود چنانكه یك قتلگاه جدید شبیه فاو برای نیروهای عراقی ایجاد شده بود كه نیروها و امكانات زیادی را از دست داد.