هوایی آلفارد

نام عملیات: هوایی آلفارد
مکان عملیات: جنوب عراق، شرق بصره
زمان عملیات: 1359/6/29
نوع تک: محدود
فرماندهی: نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران
استعداد نیروهای درگیر ایران: چهار فروند هواپیمای فانتوم مسلح
استعداد نیروهای درگیر عراق: موشک هوای پدافند زمین به هوا
هدف عملیات: بمباران و منهدم نمودن پایگاه هوایی کوت در استان میسان و پایگاه"شعیبیه" در استان بصره
چکیده: بعد از چک کردن سیستم‌ها، در ساعت 16:30 دقیقه بعدازظهر روز 31 شهریور سال 1359 هر چهار فروند هواپیما بر روی باند قرار گرفتند و سپس یکی پس از دیگری در دل آسمان جای گرفتند تا اولین تجربه جنگی خود را کسب کنند. هر چهار فروند هواپیما در کنار هم از روی بندر دیلم، قروه و خسروآباد گذشتند و پس از عبور از اروندرود، وارد خاک عراق شدند و مسیر را به سمت پایگاه"شعیبیه" در استان بصره پیش گرفتند. در بین راه، هواپیماها از روی پادگان‌های ام‌القصر و بصره هم گذشتند ولی عراقی‌ها که فکر نمی‌کردند نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در این زمان کم بتواند عملیاتی را طرح‌ریزی و آن را اجرا کند، در خواب فرو رفته بودند و هیچ پدافندی به‌سوی فانتوم‌ها شلیک نکرد. در این لحظات، به‌دلیل غروب آفتاب، تابش نور خورشید مشکلاتی را برای خلبانان به‌وجود آورده بود که کار را برای پیدا کردن هدف سخت می‌کرد. ولی تیزپروزان شجاع نیروی هوایی، به هر قیمتی که بود هدف را پیدا کردند. فانتوم‌ها ارتفاع گرفته و از سمت چپ پایگاه برای رها کردن بمب‌ها شیرجه رفتند.

با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، صدام حسین دیکتاتور عراق با این تصور که با رفتن شاه ایران جای او را در خلیج‌فارس پُر می‌کند و نقش ژاندارمی خلیج‌فارس و رهبری اعراب را بازی می‌کند، از همان روزهای اول پیروزی انقلاب چندین‌بار دست به تحرکات مرزی زد تا بهانه و انگیزه لازم را به‌دست آورد. این تحرکات از تاریخ 13 فروردین‌ماه سال 1358 شروع شد. در این روز شهر مهران مورد حمله هوایی عراق قرار گرفت و روز بعد یک گروه از ارتش عراق به شهر قصرشیرین حمله کردند. در 18 فروردین‌ماه سال 1358 تأسیسات نفتی مهران نیز مورد حمله عراق قرار گرفت. در بیست‌و‌چهارم خرداد سال 1358 نیروی هوایی عراق پاسگاه‌های مرزی انجیره، نی خزر و هلاله را در غرب و جنوب کشور بمباران کرد.
در چهاردهم آبان سال 1358 کنسولگری ایران در بصره اشغال و دو دیپلمات آن نیز بازداشت شدند که مردم کرمانشاه بلافاصله به تلافی این عمل کنسولگری عراق در این شهر را اشغال کردند. در چهاردهم آذر سال 1358 یک گردان عراقی به پایگاه مرزی ایران در منطقه امیرآباد تجاوز کردند و آن‌جا را تصرف کردند که مردم خرمشهر نیز به تلافی مدرسه عراقی را اشغال کردند و معلم‌های آن را نیز دستگیر کردند.
در هشتم خردادماه سال 1359 عراق بار دیگر به شهر مهران حمله هوایی و توپخانه‌ای کرد. در این حمله 12 تن از هم‌میهنان عزیز به شهادت رسیدند و 36 تن نیز زخمی شدند و این درحالی بود که همه آن‌ها غیرنظامی بودند. در 12 شهریورماه سال 1359 مهران بار دیگر مورد حملات موشکی قرار گرفت که در این حمله نیز 2 نفر شهید و 5 تن زخمی شدند.
تحرکات عراق به‌خصوص تحرکات هوایی آن‌ها در این ماه شدت گرفته بود و این دو علت داشت. اول به خاطر این‌که نیروی هوایی به تازگی از یک کودتای نافرجام رهایی یافته بود و این نیرو درحال بازسازی و سازماندهی بود، و دوم این‌که نیروی هوایی و هوانیروز ایران در این زمان مشغول کمک به نیروهای دیگر در دفع حملات و خرابکاری‌های ضدانقلاب در کردستان بودند.
لذا عراق که موقعیت را مناسب دیده بود، بارها حریم هوایی ایران را نقض می‌کرد و دست به عملیات شناسایی هوایی در خاک ایران می‌زد. هم‌زمان شهرهای مرزی ایران را از جمله پیرانشهر، پاوه، سردشت، دهلران، قصرشیرین، نفت‌شهر و موسیان را نیز مورد حملات پراکنده قرار می‌داد به‌طوری‌که تا 31 شهریور سال 1359 جمعاً 636 مورد تجاوز زمینی، هوایی، بمباران، غارت احشام مرزنشینان و به آتش کشیدن خطوط لوله‌های نفتی از سوی عراق به ثبت رسید. از این تعداد 148 مورد تجاوز هوایی، 295 مورد تجاوز زمینی و 21 موردر تجاوز دریایی بوده است.
عراق در این زمان تبلیغات وسیعی برای فریب افکار مردم عراق و کشورهای عربی به راه انداخته بود و به‌منظور جلب حمایت آنان، این جنگ را جنگ عرب با فارس قلمداد می‌کرد و یادآور جنگ قادسیه می‌شد و خود را سردار قادسیه دوم می‌نامید.

نخستین درگیری‌های هوایی آغاز می‌شود در این هنگام نیروی هوایی که وظیفه محافظت از مرزهای هوایی ایران را به‌عهده داشت، از اوایل شهریورماه با دیدن وضعیت بحرانی، گشت‌های هوایی خود را بیشتر کرد و به نیروهای عراقی نیز اخطار نمود که حریم هوایی ایران را نقض نکنند. هشدارهای ایران به دشمن کارساز نبود و سرانجام بعد از حمله 12 شهریور عراق به مهران، دستور رهگیری و شکار هواپیماهای دشمن که وارد مرز ایران می‌شوند، صادر شد.
در تاریخ 16 شهریور سال 1359 یک فروند بالگرد عراقی که کیلومترها در مرز نفوذ کرده بود، با مسلسل یکی از اف 14‌های نیروی هوایی سرنگون شد. در تاریخ 23 شهریور سال 1359 یک فروند بمب‌افکن سوخو عراقی که با مهمات وارد خاک ایران شده بود، به وسیله موشک دوربرد هواپیمای اف 14 نیروی هوایی سرنگون شد.
در تاریخ 26 شهریور سال 1359 یک فروند شکاری میگ 21 عراقی که وارد حریم هوایی ایران شده بود، بوسیله یک فروند موشک دوربرد هواپیمای اف 14 ایرانی سرنگون شد. درتاریخ 27 شهریور سال 1359 نیز دو فروند هواپیمای شکاری ما نیز مورد هدف قرار گرفتند که یکی از آن‌ها در منطقه فکه در داخل خاک ایران توسط هواپیمای دشمن هدف قرار گرفت و خلبان آن به شهادت رسید و خلبان هواپیمای دیگر سرلشگر خلبان"حسین لشگری" بود که به اسارت درآمد. او مدت 18 سال در چنگال بعثیون گرفتار بود و سرانجام در سال 1377 آزاد شد.

حمله عراق:
صدام حسین در 26 شهریور سال 1359 در مجلس ملی عراق قرارداد 1975 الجزایر را به صورت یک جانبه لغو و آن را در جلوی دوربین تلویزیون پاره می‌کند. سرانجام عراق نقشه خود را عملی کرد و در 13:45 روز 31 شهریور، تجاوز هوایی و زمینی خود را آغاز کرد و 10 مرکز مهم نظامی ایران را توسط جنگنده بمب‌افکن‌های خود بمباران نمود و هم‌زمان با حمله هوایی با 12 لشگر مکانیزه نیز از راه زمینی به ایران حمله کرد.
آغازحملات هوایی:
در ساعت 13:45 دقیقه با 6 فروند میگ 23 به فرودگاه اهواز، ساعت 14:15 دقیقه با سه فروند میگ 23 به فرودگاه تهران، ساعت 14:45 دقیقه با 4 فروند میگ 21 به فرودگاه همدان و سه فروند میگ به فرودگاه سنندج، هشت فروند میگ به فرودگاه تبریز و با چند فروند هم به شهرهای بوشهر، کرمانشاه و اسلام‌آباد حمله شد. ولی این پایان کار نبود. در هنگام حمله به فرودگاه مهرآباد تهران، با اعلام اسکرامبل دو فروند فانتوم، این پایگاه اقدام به رهگیری میگ‌ها می‌کنند.
در جریان این حمله، جمعاً 5 فروند از هواپیماهای عراق ساقط شد که سه فروند آن توسط پدافند فرودگاه همدان، یک فروند توسط خلبانان فرودگاه تبریز و یک فروند هم در غرب تهران مورد هدف فانتوم‌های ایرانی قرار می‌گیرد. از این مجموع یکی از خلبانان اقدام به خروج اضطراری از هواپیما می‌کند که به اسارت درمی‌آید و مشخص می‌شود که این شخص یک مصری می‌باشد.

واکنش نیروی هوایی:
خلبان شهید"جواد فکوری" فرمانده وقت نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی، با اعلام وضعیت اضطراری از کلیه فرماندهان پایگاه‌ها برای جلسه‌ای دعوت می‌کنند و در جلسه تأکید می‌کنند باید جواب قاطع و سریعی به این حملات داده شود. لذا به پایگاه‌های سوم و ششم شکاری مأموریت داده می‌شود تا در عملیات‌های جداگانه‌ای و با درنظر گرفتن اصل غافلگیری جوابی سریع به این حمله هوایی عراق داده شود. دو عملیات در کمتر از دوساعت لذا سریعاً عملیاتی با نام انتقام از سوی نیروی هوایی طرح‌ریزی می‌شود که براساس آن دو گروه پروازی به‌نام‌های"البرز" و"آلفارد" از دو پایگاه سوم شکاری همدان و پایگاه ششم شکاری بوشهر به پرواز درمی‌آمدند.
طرح عملیات بدین شکل بود که ابتدا در ساعت 16:30 نخستین گروه پروازی با نام البرز از پایگاه ششم به پرواز درمی‌آمد و پایگاه هوایی شعبیه را بمباران می‌کرد. سپس در ساعت 17:25 گروه پروازی دوم با نام آلفارد از پایگاه سوم شکاری به پرواز درمی‌آمد و پایگاه هوایی کوت را بمباران می‌کرد.
پایگاه هوایی بوشهر آماده حمله نخست برنامه عملیاتی به پایگاه‌ها ابلاغ شد. پایگاه ششم شکاری زودتر باید وارد عمل می‌شد پس خلبانان بلافاصله کار روی نقشه و برنامه پروازی البرز را شروع نمودند و بعد از حدود نیم ساعت برنامه پروازی آماده شد و قرار شد با 4 فروند فانتوم مسلح به بمب‌های 1000 پوندی به پایگاه شعبیه حمله کنند.
خلبان‌ها هم انتخاب شدند که سرتیپ سپیدموی"آذر" به‌عنوان فرمانده دسته پرواز، شهید"د‍ژپسند" به‌عنوان شماره 2، شهید یاسینی به‌عنوان شماره 3، و جناب"فعلی‌زاده" هم به‌عنوان شماره 4 انتخاب شدند. سرلشگر خلبان شهید"داوود اکرادی"، سرلشگر خلبان شهید"حسین خلتعبری"، سرتیپ خلبان"مسعود اقدام"، سرگرد خلبان شهید"حسن طالب‌مهر"، به‌عنوان کمک‌ها یا همان افسران ناوبری در این پرواز انتخاب شدند.

شرح عملیات:
بعد از چک کردن سیستم‌ها، در ساعت 16:30 دقیقه بعدازظهر روز 31 شهریور سال 1359 هر چهار فروند هواپیما بر روی باند قرار گرفتند و سپس یکی پس از دیگری در دل آسمان جای گرفتند تا اولین تجربه جنگی خود را کسب کنند.
هر چهار فروند هواپیما در کنار هم از روی بندر دیلم، قروه و خسروآباد گذشتند و پس از عبور از اروندرود، وارد خاک عراق شدند و مسیر را به سمت پایگاه"شعیبیه" در استان بصره پیش گرفتند. در بین راه، هواپیماها از روی پادگان‌های ام‌القصر و بصره هم گذشتند ولی عراقی‌ها که فکر نمی‌کردند نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در این زمان کم، بتواند عملیاتی را طرح‌ریزی و آن را اجرا کند، در خواب فرو رفته بودند و هیچ پدافندی به‌سوی فانتوم‌ها شلیک نکرد. در این لحظات، به دلیل غروب آفتاب، تابش نور خورشید مشکلاتی را برای خلبانان به‌وجود آورده بود که کار را برای پیدا کردن هدف سخت می‌کرد. ولی تیزپروزان شجاع نیروی هوایی، به هر قیمتی که بود هدف را پیدا کردند. فانتوم‌ها ارتفاع گرفته و از سمت چپ پایگاه برای رها کردن بمب‌ها شیرجه رفتند.
ابتدا شماره 1، پشت سر آن شماره 2، پشت سر آن شماره 3 شیرجه رفتند و تمامی بمب‌های خود را رها کردند. نقل می‌شود که خلبان هواپیمای چهارم به دلیل این‌که اکثر هدف‌ها منهدم شده بود، به سختی هدفی را پیدا و آن را منهدم می‌کند. در این حمله صدمات جبران‌ناپذیری به این پایگاه وارد شد. نکته جالب در این جاست که حتی در این زمان هم‌چون کسی انتظار حمله را نداشت، حتی یک تیر هم به‌سوی فانتوم‌ها شلیک نشد.
فانتوم‌ها با گردشی سریع، با حداکثر سرعت مسیر پایگاه را در پیش گرفتند و بدون کوچک‌ترین مزاحمتی در پایگاه هوایی بوشهر فرود آمدند. به فاصله زمانی 55 دقیقه پایگاه هوایی همدان آماده حمله دوم در ساعت 17:25 گروه پروازی آلفارد نیز با مرور برنامه پروازی یکی پس از دیگری در دل آسمان جای گرفتند. هدف آن‌ها پایگاه هوایی کوت در استان میسان عراق بود. یک نکته مهم در این عملیات وجود داشت و آن هم هوشیار شدن عراقی‌ها بود که خلبانان باید بیشتر مواظب اطراف خود بودند. خلبانان پس از رسیدن به هدف، آن‌جا را به‌طورکامل بمباران کردند ولی حادثه‌ای تلخ در راه بود. بلافصله پس از بمباران هواپیماها با یک گردش به سمت مخالف قصد داشتند که راه کشور عزیزمان را درپیش بگیرند که ناگهان یک فروند فانتوم مورد هدف موشک پدافند زمین به هوای پایگاه کوت قرار گرفت و شادی حاصل از این عملیات را از دلاوران تیز پرواز گرفت. تیزپروازنی که پروازشان جاودانه شد؛ فانتوم به خلبانی سرلشگر خلبان شهید"خالد حیدری" و کمک سرلشگر خلبان شهید"محمد صالحی" مورد هدف موشک زمین به هوای پایگاه کوت قرار گرفت و این عزیزان همراه با جنگنده خود، در عراق جا ماندند و دوستان خود را تنها گذاشتند. شاید روح بزرگ آن‌ها عطر امام حسین(ع) را احساس کرده و عشق به امام حسین(ع) روح آن‌ها را به بارگاه مطهرش کشانده بود، ماندند و پیکر پاک و مطهرشان پیدا نشد.