نام عملیات: کربلای 5
زمان عملیات: 1365/10/19 تا 1365/12/4
مکان عملیات: جبهه جنوب، موقعیت: شلمچه
نوع تک: گسترده
فرماندهی: سپاه، سازمان: سپاه
استعداد نیروهای درگیر: ایران؛ 200 گردان پیاده و 24 گردان توپخانه، عراق؛ 493 گردان پیاده، زرهی، مکانیزه، کماندویی و گارد و 46 گردان توپخانه
هدف عملیات: آزادسازی شلمچه و پیشروی به سمت بصره
تلفات انسانی عراق: 92365 نفر
چکیده: عملیات کربلای 5 بدون شک بزرگ‌ترین رویارویی نظامی ایران و عراق در طول 8 سال جنگ‌تحمیلی می‌باشد. عراق با تصور این‌که بعد از کربلای 4، ایران از حمله در این جبهه منصرف شده، با آغاز عملیات، کاملاً غافلگیر گردید و نیروهای ایرانی توانستند تا نزدیکی شهر بصره پیشروی کنند. اما اهمیت این شهر باعث شد تا عراق با بسیج کلیه امکانات خود و استفاده بسیار گسترده از سلاح‌های شیمیایی دست به مقابله زند.
تصور این‌که بیش از 700 گردان عملیاتی در منطقه‌ایی به وسعت شهر تهران در حال جنگ با یکدیگر باشند از آن نادر وقایع ثبت شده در تاریخ جنگ‌ها می‌باشد. هر چند عراق توانست تا حدودی جلو پیشروی نیروهای ایرانی را سد کند اما پیروز اصلی این عملیات سپاه ایران بود که توانست خطوط جبهه را تا نزدیکی شهر بصره گسترش دهد. در روزهای پایانی همین عملیات بود که سردار حاج‌حسین خرازی به شهادت رسید. بعد از اعلام خبر شهادت وی عراق دست به پاتک گسترده‌ایی زد که ناکام ماند، اسرای عراقی می‌گفتند به ما گفته شده بزرگ‌ترین فرمانده جبهه ایران به شهادت رسیده است!
عملیات:
سنگيني شرايط دشوار پس از عمليات کربلای 4 ضرورت انجام عمليات ديگری را ايجاب می‌کرد. عملياتي که پيروزی آن تضمين شده باشد و ضمناً از جنبه نظامي و سياسي بسيار ارزشمند باشد تا آثار نامطلوب عدم‌فتح کربلای 4 را جبران نمايد.
ارزشمندترين منطقه موجود شلمچه بود که دشمن در آن مستحکم‌ترين مواضع و موانع را داشت، به‌طوری‌که عبور از آن‌ها غيرممکن مي‌نمود و با توجه به اصول نظامي شناخته شده و محاسبات کمي، ضريب موفقيت بسيار ناچيز بود و بالطبع تضمين پيروزي از سوی فرماندهان عمليات را غيرممکن مي‌ساخت؛ ليکن ضرورت غيرقابل انکار ادامه جنگ در آن موقعيت و لزوم تسريع در تصميم‌گيری پس از عمليات کربلای 4 سبب گرديد که صرفاً برای انجام تکليف و با اميد به نصرت الهي، تمامي نيروهای خودی اعم از رزمنده و فرمانده برای عمليات بزرگ کربلای 5 آماده شوند.
هنگام انتخاب منطقه عمليات کربلای 5، آن‌چه اوضاع را پيچيده‌تر مي‌کرد، اين بود که: تنها انجام يک عمليات نمي‌توانست مؤثر باشد، به‌علاوه عمليات بايد با پيروزی توأم باشد، هم‌چنين سرعت عمل نيز نقش تعيين‌کننده‌ای در اين عمليات داشت.
دشمن با توجه به اهمیت منطقه، زمین شرق بصره را مسلح به انواع موانع و استحکامات کرده بود و با رها کردن آب در منطقه، انجام هرگونه عملیاتی را غیرممکن ساخته و فضای امنی را برای خود به وجود آورده بود تا بتواند حرکت هر نیروی مهاجم را قبل از دستیابی به خط اول خود سرکوب کند.
اولین خط دفاعی دشمن دژی بود که در یک سمت آن سنگرهای بتونی برای استراحت نیرو و در سمت مقابل، سنگرهای دیده‌بانی و تیربار با مهمات آماده و سنگرهای تانک احداث شده بود. این دژ، دشمن را از موقعیت ممتازی برای اشراف و تسلط کامل بر منطقه برخوردار می‌کرد. در پشت خط اول چند موضع هلالی شکل احداث، که قطر هر یک به 300 الی 400 متر و ارتفاع آن به 5 تا 6 متر می‌رسید.
در پشت مواقع هلالی، برای تردد و استقرار تانک، جاده ساخته شده بود و به این وسیله تانک می‌توانست با استقرار روی مواضع مشخص شده، کل منطقه درگیری را زیر پوشش گلوله مستقیم و تیربار قرار دهد. دومین خط دشمن به فاصله صد متر از خط اول و به موازات آن احداث، و سیل‌بندی بود به عرض 205 و ارتفاع 4 متر که دارای موضع پیاده، کانال مواصلاتی و مواضع تانک بود. این سیل‌بند از جنوب جاده شروع می‌شد و به سمت اروند ادامه داشت.
سومین خط دشمن، خاکریزی بود به موازات خط دوم و دارای مواضع پیاده و تانک که در جلوی آن کانال متروکه‌ای به عرض 4 و عمق 2 متر احداث شده بود. چهارمین رده دشمن در پشت نهر دوعیجی قرار داشت و شامل نهر، دژ و چندین موضع هلالی پی‌درپی، که بر توانایی دشمن برای مقابله و دفاع می‌افزود.
پنجمین رده دشمن در پشت نهر جاسم قرار داشت. ضمن آن‌که در حدفاصل خط چهارم و پنجم، قرارگاه دشمن، خصوصاً قرارگاه تاکتیکی سپاه سوم(مقر فرماندهی لشگر11)، دارای مواضع مستحکمی بود و پدافند مستقل داشت. پس از خط جاسم تا کانال زوجی، مرکز توپخانه، لجستیک و عقبه لشگر 11 قرار گرفته بود و رده ششم و هفتم دشمن شامل کانال زوجی و مثلثی‌های غرب کانال زوجی بود. در منطقه شلمچه، دشمن زمین را به شکل پنج ضلعی درآورده بود. که از استحکامات بسیار پیچیده‌ای برخوردار بود.
اهداف عملیات:
منطقه شلمچه به لحاظ اهمیت سیاسی و نظامی آن، به‌عنوان یکی از معابر وصولی شهر بصره، همواره در زمره اهداف قوای نظامی جمهوری اسلامی ایران قرار داشت. در صورت تسلط بر این منطقه، جمهوری اسلامی می‌توانست برتری خود در جنگ را به اثبات برساند.
منطقه عملیات:
منطقه عملیاتی شلمچه که در جنوب‌شرقی شهر مهم بصره قرار گرفته و تقریباً نزدیک‌ترین محور وصولی به این شهر به‌شمار می‌آید، به مناطق و محورهای زیر محدود می‌باشد:
از شمال، به آب‌گرفتگی جنوب زید، از شرق، به دژ مرزی ایران و عراق، از جنوب، به رودخانه اروند و اروند صغیر، از غرب، به کانال زوجی و شهرهای تنومه و الحارثه.
این منطقه از تعداد زیادی نهر، کانال، خاکریز، جاده و .... تشکیل شده است که همه آن‌ها در بخش شمالی اروند قرار دارند. هم‌چنین، آب‌گرفتگی‌های متعددی در این منطقه وجود دارند که از سوی ارتش عراق به‌عنوان موانعی در مقابل هرگونه نفوذ قوای جمهوری اسلامی ایجاد شده‌اند.
استعداد دشمن:
منطقه عملیاتی در حوزه پدافندی سپاه سوم عراق بود و سه لشگر 11 پیاده، 5 مکانیزه و 3 زرهی در این منطقه مستقر بودند.
با شروع عملیات، تعداد دیگری از لشگرهای عراق به‌تدریج در منطقه عملیاتی حضور یافتند. این لشگرها عبارت بودند از:
الف- پیاده: لشگرهای 2، 4، 7، 8، 22، 32، 14، 15، 25، 18، 30، 29، 27، 28، 33، 20 و 35
ب- زرهی: لشگرهای 6، 10 و 12.
ج - مکانیزه: لشگر 1.
د- گارد ریاست‌جمهوری: لشگرهای 1، 2، 3 و6.
در ذیل، تمام یگان‌هایی که به منطقه کربلای 5 اعزام شدند، برحسب تیپ آورده شده است:
الف- پیاده: تیپ‌های 36، 4، 5، 29، 18، 19، 38، 39، 23، 22، 28، 45، 47، 48، 14، 44، 71، 72، 74، 75، 76، 78، 79، 81، 82، 83، 84، 88، 90، 91، 93، 94، 95، 96، 101، 102، 103، 105، 106، 107، 109، 111، 112، 113، 114، 116، 117، 118، 119، 120، 238، 412، 413، 417، 418، 421، 422، 423، 426، 428، 429، 430، 431، 435، 436، 437، 438، 439، 442، 443، 501 ، 502، 506، 603 ، 604، 605، 701، 702، 703، 704، 707، 801 و 805.
ب- زرهی: تیپ‌های 34، 6، 12، 26، 30، 16، 17، 42، 37 و50 و گردان تانک لشگر 11 پیاده.
ج- مکانیزه: تیپ‌های 27، 8، 20، 15، 25، 24 و 46.
د- گارد ریاست‌جمهوری: تیپ‌های 4، 5، 6، 7، 8، 16، 17 پیاده، 2 و 10 زرهی، 3 نیروی مخصوص و 11 کماندو.
هـ- نیروهای مخصوص: تیپ‌های 65، 66 و 68.
و- کماندو: تیپ‌های 1، 2 و 3 ستاد کل، هفت تیپ کماندویی از سپاه‌های هفت‌گانه و پنج گردان مستقل کماندو.
ز- توپخانه: 46 گردان.
قوای خودی:
براساس موجودی 200 گردان نیرو، نحوه رزم به شکل زیر طراحی شد:
قرارگاه خاتم الانبیاء(ص) به‌عنوان قرارگاه مرکزی.
قرارگاه کربلا تحت فرماندهی قرارگاه خاتم‌الانبیاء(ص) هدایت نیروهای زیر را به‌عهده داشت:
لشگر 25 کربلا، لشگر 41 ثارالله(ع)، لشگر 31 عاشورا، تیپ مستقل 33 المهدی(عج)، تیپ مستقل 18 الغدیر، تیپ مستقل 48 فتح.
قرارگاه نجف تحت فرماندهی قرارگاه خاتم‌الانبیاء(ص) هدایت نیروهای زیر را برعهده داشت:
لشگر 17 علی‌بن ابی‌طالب(ع)، لشگر 5 نصر، لشگر 105 قدس، لشگر 155 ویژه شهدا، لشگر 21 امام رضا(ع)، تیپ مستقل 57 حضرت ابوالفضل(ع)، تیپ مستقل 12 قائم(عج).
قرارگاه قدس تحت فرماندهی قرارگاه خاتم‌الانبیاء(ص) هدایت نیروهای زیر را برعهده داشت:
لشگر 27 محمد رسول‌الله(ص)، لشگر 7 ولی‌عصر(عج)، لشگر 8 نجف اشرف، لشگر 14 امام حسین(ع)،
لشگر 32 انصارالحسین(ع)، تیپ مستقل 44 قمربنی‌هاشم(ع).
هم‌چنین، گردان مستقل 38 زرهی ذوالفقار، تیپ 20 زرهی رمضان و تیپ توپخانه 15 خرداد تحت‌امر قرارگاه خاتم‌الانبیاء(ص) بودند. در مجموع، 24 گردان توپخانه، آماده آتش وجود داشت.
در جریان عملیات نیز قرارگاه عملیاتی نوح و تیپ‌های مستقل 110 خاتم‌الانبیاء(ص) و 22 بدر به نیروهای عمل‌کننده ملحق شدند.
شرح عملیات:
در آستانه شروع عملیات، با توجه به محدودیت زمان، آخرین اقدامات شامل جابه‌جایی و نقل و انتقال نیروها و امکانات، تکمیل بحث مانور عملیات و غیره انجام گرفت و نیروهای زرهی و توپخانه نسبت به مأموریت اصلی و گروه‌های مواصلاتی برای اجرای آتش و مانور توجیه شدند و با توجه به تجارب عملیات کربلای 4، ابهام نسبت به میزان هوشیاری دشمن موجب شده بود که کلیه تحرکات دشمن تا قبل از آغاز درگیری کنترل شود. اجرای آتش کاتیوشا در داخل حوضچه لشگر 41 ثارالله و خسارت‌های وارده، به‌میزان حساسیت‌ها افزود. از سوی دیگر، افزایش تردد خودروهای دشمن به سمت منطقه فاو، این تصور را تقویت کرد که دشمن قصد حمله به فاو را دارد. اما هم‌چنان نسبت به میزان هوشیاری دشمن در منطقه شلمچه ابهام و تردید وجود داشت و هیچ‌گونه نتیجه مشخصی ارائه نمی‌شد. در این حالت، نیروها در انتظار صدور فرمان حمله از سوی فرماندهی کل در شرق بصره بودند. با توجه به نور مهتاب، ساعت شروع حمله، 2 بامداد روز 19/10/1365 تعیین شده بود. اما نظر به محدودیت زمان برای شکستن خط و پاکسازی و تثبیت آن، مقرر شد که نیروها با استفاده از نور مهتاب حرکت کنند و در پشت مواضع دشمن در انتظار صدور فرمان حمله بمانند.
پس از نیمه‌شب، که نور مهتاب منطقه را روشن کرده بود، درگیری در برخی محورها آغاز شد. که این خود بر نگرانی مبنی بر هوشیاری دشمن افزود: با این‌که تا غروب نور مهتاب هنوز زمان زیادی باقی مانده بود، از سوی فرمانده صحنه نبرد، سردار سرلشگر محسن رضایی، در ساعت 1:35 بامداد فرمان حمله با رمز مقدس یا زهرا(س) صادر شد و بدین‌ترتیب برادران بسیجی و سپاهی یورش خود را به عظیم‌ترین و پیچیده‌ترین استحکامات دشمن در شرق بصره آغاز کردند. خبرهای واصله به قرارگاه کربلا حاکی از پیشروی در محورهای مختلف و شکسته شدن خط دشمن بود، از این‌رو اطمینان به غافلگیری دشمن به‌وجود آمد و ابهامات مبنی بر عدم‌امکان شکسته شدن خطوط دشمن نیز برطرف شد.
پس از اطمینان عبور از خط، تلاش برای پاکسازی، الحاق و تثبیت آغاز شد. و چون الحاق لشگر 25 کربلا به لشگر 31 عاشورا نقش تعیین‌کننده‌ای در تصرف پوزه کانال پرورش ماهی و باز شدن عقبه خشکی نیروهای عبورکننده از کانال داشت، مورد تأیید قرار گرفت.
هم‌چنین الحاق لشگر 19 فجر و لشگر 31 عاشورا در منطقه 5 ضلعی نیز حائز اهمیت بود و ضمن این‌که ضرورت پاکسازی قرارگاه تیپ دشمن در منطقه 5 ضلعی، همواره به یگان‌های عمل‌کننده در منطقه گوشزد می‌شد. در واقع الحاق یگان‌های محور 5 ضلعی و محور کانال ماهی و نیز شکستن مقاومت دشمن در قرارگاه فرماندهی تیپ در 5 ضلعی، دو مسأله اساسی بود که فرماندهی قرارگاه کربلا می‌بایست تدابیر لازم را برای انجام آن اتخاذ می‌کرد. علاوه بر آن، منطقه جناح راست عملیات نیز بایستی تثبیت می‌شد. دشمن پس از عملیات کربلای 4، براساس این تحلیل که ایران فعلاً قادر به عملیات نیست، توجه خود را به بازپس‌گیری فاو معطوف کرده بود. عراقی‌ها می‌پنداشتند، ایران در برابر یک تهاجم سنگین در منطقه فاو قادر به مقاومت نیست و تلاش‌های گسترده دشمن، به‌ویژه جابه‌جایی و انتقال نیرو و توپخانه به فاو، تماماً حاکی از آمادگی دشمن برای حمله به منطقه فاو بود. اما انجام عملیات در منطقه کربلای 5، آن هم در مقیاس گسترده ، موجب گردید عملیات در فاو منتفی و نیرو و امکانات دشمن به منطقه شرق بصره اعزام شود. در واقع دشمن ضمن غافلگیر شدن نسبت به عملیات شرق بصره از نظر زمان و مکان در مورد تاکتیک ویژه عملیات که عمدتاً معطوف به عبور از منطقه آب‌گرفتگی و کانال پرورش ماهی و حرکت از شمال به جنوب در پشت مواضعش بود، غافلگیر شد.
مرحله اول عملیات:
محورهای اصلی تلاش‌های قرارگاه کربلا، شامل خروج از 5 ضلعی، تثبیت سرپل غرب کانال پرورش ماهی و باز کردن جاده شلمچه بود. هدف از این تلاش‌ها تصرف منطقه موردنظر، تأمین جای پا و فراهم کردن شرایط برای تثبیت منطقه و هم‌چنین تحویل خط به قرارگاه‌های قدس و نجف اشرف بود. تدبیر قرارگاه این بود که جناح راست منطقه عملیات توسط تیپ 18 الغدیر و لشگر 33 المهدی(عج) تثبیت شود و سرپل غرب کانال پرورش ماهی با الحاق لشگر 41 ثارالله به لشگر 25 کربلا تأمین گردد. هم‌چنین برای خروج از 5 ضلعی، علاوه‌بر تلاش برای پاکسازی مقر تیپ دشمن در منطقه و الحاق لشگر 19 فجر به 31 عاشورا، نسبت به الحاق لشگر 31 به لشگر 25 در مثلثی پوزه کانال پرورش ماهی، نیز تأکید می‌شد، زیرا علاوه بر باز شدن عقبه خشکی نیروهای غرب کانال پرورش ماهی، شرایط را برای پیشروی در عمق، توسط قرارگاه قدس، با تأمین جناح راست این قرارگاه فراهم نماید.
هم‌چنین باز کردن جاده شلمچه توسط لشگر 10 سید الشهدا(ع)- که شرایط را برای عبور دو قرارگاه قدس و نجف فراهم می‌کرد- از سوی فرماندهی عملیات دنبال می‌شد. فشارهای دشمن ابتدا معطوف به بازپس‌گیری منطقه سرپل غرب کانال پرورش ماهی با تأکید به جناح راست منطقه عملیات و به منطقه سرپل بود. مقاومت قرارگاه تیپ دشمن در منطقه 5 ضلعی و مقابله با الحاق لشگرهای 31 عاشورا و 25 کربلا در پوزه کانال پرورش ماهی نیز بدین‌منظور انجام می‌گرفت که با ایجاد تأخیر در این الحاق بتواند با پاکسازی منطقه سرپل و عقب راندن نیروهای خودی از این منطقه، گسترش عملیات را مهار کند.
مرحله دوم عملیات:
بعد از گذشت 24 ساعت از آغاز حمله، با وارد کردن قرارگاه قدس و نجف به صحنه نبرد، عملیات شدت گرفت. هدف تشدید فشار بر دشمن برای بازشدن جاده شلمچه و گسترش عملیات بود. در مرحله دوم، دشمن کاملاً هوشیار بود و نیروهای خودی نیز طی 24 ساعت درگیری مداوم خسته به نظر می‌رسیدند. به همین دلیل، اهداف موردنظر تأمین نشد. هم‌چنین افزایش فشار دشمن در روز دوم و ناکامی در مرحله دوم، موجب گردید تا نسبت به پشتیبانی عملیات توسط نیروی هوایی و هوانیروز اقدام شود. ادامه مقاومت در غرب کانال پرورش ماهی و تلاش برای خروج از 5 ضلعی و باز شدن جاده شلمچه، هم‌چنان در تدبیر و تداوم عملیات موردنظر بود.
در این شرایط، فشار دشمن در غرب کانال پرورش ماهی به‌شدت افزایش یافت، که با عقب راندن نیروهای ایران از منطقه سرپل مانع توسعه و تأمین عملیات گردید.
از روز دوم عملیات، با انتقال امکانات و نیروهای دشمن از منطقه فاو، فشار عراقی‌ها روی عقبه نیروهای ایرانی با افزایش بمباران تشدید شد، به‌گونه‌ای که پیوسته از سوی قرارگاه خاتم‌الانبیاء(ص) نسبت به تأمین پدافند منطقه، پیگیری و تلاش می‌شد. تشدید فشارهای دشمن و عدم‌پیشروی به سمت اهداف موردنظر، کلیه دستاوردهای مرحله اول عملیات نیز در معرض تهدید قرار گرفت و شب سوم، عملیات در شرایط سرنوشت‌سازی قرار گرفت.
شرایط ویژه الحاق لشگر 25 کربلا و لشگر 27 محمد رسول‌الله(ص) در غرب کانال پرورش ماهی، این امیدواری را به‌وجود آورد که با توجه به موفقیت یگان‌های یاد شده در غرب کانال، سرپل در برابر فشارهای دشمن تثبیت شود.
باز شدن جاده شلمچه و فراهم شدن زمینه ورود قرارگاه قدس و نجف به منطقه، به‌ویژه پیشروی لشگر 8 نجف و لشگر 14 امام حسین(ع) از قرارگاه قدس نیز این مکان را به‌وجود آورد که با توسعه وضعیت از تمرکز فشار دشمن در برخی محورها، از جمله در منطقه سرپل غرب کانال ماهی کاسته شود.
پیشروی در منطقه قرارگاه نجف گرچه با کندی صورت گرفت، اما این امکان را به‌وجود آورد که با پیشروی تدریجی در منطقه جنوب عملیات، جناح چپ قرارگاه قدس تأمین شود. هم‌چنین جناح راست منطقه عملیات توسط قرارگاه کربلا تثبیت گردد و چنین تدبیر شد که با اقدامات مهندسی از هرگونه پیشروی دشمن جلوگیری شود تا عقبه یگان‌های مستقر در غرب کانال از هرگونه تهدید درامان باشند.
در شب چهارم، مجدداً به‌منظور تکمیل اهداف عملیات، همان مانور دنبال شد و با توجه به وضعیت کلی عملیات، تلاش اصلی بر روی قرارگاه‌های قدس و نجف متمرکز گردید. ورود لشگر 5 نصر به جزیره بوارین و درهم شکستن استحکامات دشمن، بخشی از موفقیت‌های حاصله بود.
طی درگیری‌های شب و روز پنجم، گرچه اهداف موردنظر کاملاً تحقق نیافت، لیکن ناتوانی دشمن از عقب راندن نیروهای اسلام از منطقه سرپل غرب کانال و ممانعت از پیشروی در جاده شلمچه، نشانه‌ای از امیدواری نسبت به تثبیت منطقه بود.
پیچیدگی زمین، وجود موانع طبیعی، مقاومت دشمن و سایر عوامل موجب شد تا پیشروی در محورهای مختلف با کندی انجام گیرد، از این‌رو در تدبیر کلی عملیات تأکید بر اقدامات مهندسی، به‌منظور تثبیت منطقه و هم‌چنین استفاده از آتش برای درهم کوبیدن مقاومت دشمن، مورد توجه قرار گرفت.
طی شب و روز ششم و هفتم علاوه بر پیشروی در برخی محورها، تلاش قابل‌ملاحظه‌ای نسبت به دفع حملات دشمن در غرب کانال پرورش ماهی انجام گرفت. تشدید فشار دشمن و خبرهای واصله برگزاری جلسه فرماندهان دشمن، این احتمال را تقویت کرد که دشمن در آستانه تصمیم‌گیری اساسی می‌باشد. در واقع تلاش‌های دشمن طی چند روز و ناکامی در عقب راندن مدافعان ایران اسلامی و یا متوقف نمودن آن‌ها؛ نشانه ناتوانی دشمن ارزیابی می‌شد در چنین شرایطی رژیم عراق می‌بایست با توجه به ارزش سیاسی-نظامی زمین منطقه، نسبت به بازپس‌گیری آن تلاش، و تلفات انبوهی را متحمل شود و یا این‌که حفظ نیرو را بر حفظ زمین ترجیح دهد عقب‌نشینی کند.
سرانجام پس از هشت شبانه‌روز نبرد در منطقه شرق نهر جاسم، دشمن به خاطر حفظ نیروهایش از منطقه شرق نهر جاسم عقب‌نشینی کرد. ضرورت تعقیب دشمن و پیشروی در عمق منطقه شرق بصره، تداوم عملیات را به‌عنوان یک اصل اساسی مورد تأکید قرار می‌داد. ادامه فشار نظامی بر عراق می‌توانست بر دستاوردهای عملیات و کسب امتیاز و پیروزی سیاسی جمهوری اسلامی در جنگ بیافزاید. اما با عنایت به درگیری طولانی با دشمن و عدم تأمین امکانات و تجهیزات موردنیاز برای ادامه عملیات از یک سو و عکس‌العمل شدید دشمن از شب دهم عملیات به بعد، باعث شد که با وجود یک هفته درگیری در نهر جاسم و تصرف سرپل، عملیات متوقف شود تا یگان‌ها پس از بازسازی و تهیه امکانات موردنیاز به نبرد ادامه دهند.
نتایج عملیات کربلای 5:
عبور از موانع نفوذناپذیر دشمن در شرق بصره و حضور در حومه این شهر به گونه‌ای اهمیت یافت که متعاقب این عملیات:
موقعیت سیاسی و نظامی عراق تضعیف شد و در نتیجه حملات گسترده این کشور به مراکز اقتصادی، صنعتی و مسکونی ایران بار دیگر آغاز شد.
اوضاع جبهه‌های نبرد به سود قوای نظامی ایران تثبیت شد و سپاه پاسداران یکی از ارزنده‌ترین تجارب نظامی خود را کسب کرد.
تلاش‌های بین‌المللی برای پایان دادن به جنگ افزایش یافته و به تصویب قطع‌نامه 598، که در آن برای اولین‌بار تا حدودی نظریات جمهوری اسلامی ایران لحاظ شده بود، در شورای امنیت سازمان ملل انجامید.
حضور گسترده نظامی آمریکا و متحدین او در خلیج‌فارس آغاز شد و یکی از هواپیماهای مسافربری ایران توسط ناوگان آمریکا ساقط گردید.
تعدادی از حجاج بی‌دفاع ایران توسط رژیم سعودی به شهادت رسیدند.
آخرین آمار انهدام نیروی دشمن از شروع عملیات کربلای 5 تا پس از عملیات تکمیلی کربلای 5 به شرح زیر است:
1- مناطق و تأسیسات آزاد شده:
12 کیلومتر پیشروی به طرف بصره و آزاد کردن 150 کیلومترمربع.
آزادسازی پاسگاه‌های بوبیان، شلمچه، کوت سواری و خین.
آزادسازی 14 کیلومتر از جاده آسفالته شلمچه-بصره.
آزادسازی جزایر بوارین، فیاض و ام‌الطویل.
آزادسازی 11 قرارگاه تیپ ارتش عراق.
آزادسازی روستاهای خرنوبیه، سعیدیه، حنین، سلیمانیه، هسجان، جاسم.
عبور از کانال ماهی‌گیری، نهر دوعیجی و جاسم.
استقرار در 10 کیلومتری بصره.
تصرف دریاچه بوبیان و بخشی از کانال ماهی.
2- تجهیزات منهدم شده دشمن:
بیش از 80 فروند هواپیما.
700 دستگاه تانک و نفربر.
250 قبضه توپ صحرایی و ضدهوایی.
صدها قبضه انواع ادوات نیمه‌سنگین.
1500 دستگاه خودرو.
400 دستگاه انواع ادوات مهندسی و رزمی.
مقدار زیادی سلاح سبک و مهمات.
در این عملیات 81 تیپ و گردان مستقل دشمن منهدم و 24 تیپ و گردان مستقل نیز آسیب کلی دیدند و تعداد 40 هزار نفر کشته یا زخمی و 270 نفر نیز اسیر شدند.
بازتاب عملیات کربلای 5:
شکستن خطوط و استحکامات و پیشروی در شرق بصره، توانایی‌ها و قابلیت‌های نظامی عراق را بار دیگر، زیر سؤال برد، چنان‌که روزنامه آبزِرِور چاپ پاریس به نقل از کارشناسان غربی نوشت: «برای اولین‌بار از آغاز جنگ تاکنون، ناظران و کارشناسان غربی در مورد امکانات دفاعی عراق دچار تردید شده‌اند.»
هم‌چنین تأکید بر توانایی نظامی ایران، بخشی دیگری از تحلیل‌های ارائه شده در رسانه‌های خبری بود، چنان‌که رادیو بی.بی.سی طی تحلیل در همین زمینه، با توجه به تجربه سپاه در عملیات فاو و عبور از رودخانه اروند، ضمن اشاره به عبور از منطقه آب‌گرفتگی و کانال پرورش ماهی در عملیات کربلای 5 گفت: «موفقیت ایران در عبور از دریاچه ماهی، یک بار دیگر توانایی ایران در عبور از آبراه‌ها را نشان می‌دهد.» هفته‌نامه نیوزویک نیز ضمن تأکید بر پیروزی ایران در عملیات کربلای 5، بر شرایط پیروزی ایران بر عراق اشاره کرد:
«تهاجم ایرانی‌ها در نزدیکی بصره، حداقل یک چیز را در خصوص جنگ ایران و عراق تغییر داده و آن این مسأله است که برای اولین‌بار طی چند سال گذشته، این احتمال را که یک طرف حقیقتاً بر دیگری پیروز شود، مطرح ساخته است.»
تأثیر امام بر عملیات کربلای ۵:
آن روز که جنگ آغاز شد، این نیروهای تحت‌امر امام و فرماندهان جوان امام بودند که مسیر حرکت نیروها و چگونگی فتح قله‌های پیروزی را با فرمانده کل‌قوا خود در میان می‌گذاشتند. محسن رضایی، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دوران دفاع مقدس، از اهمیت عملیات در نبرد سرنوشت‌ساز این‌طور می‌گوید: «در مورد حساسیت وضعیت و نقش تعیین‌کننده مانور شب سوم، (عملیات کربلای 5) می‌توان به گفت‌وگوی فرماندهی سپاه با یکی از برادران حاضر اشاره کرد:
«بروید به آقای انصاری بگویید، از قول من به امام بگویند که امشب، شب سرنوشت‌ساز است و دعا کنید ما با تمام قوا و دشمن با تمام قوا درگیر شده‌ایم». ساعاتی بعد متعاقب دریافت پیام حضرت امام(ره) مبنی بر این‌که«به بچه‌ها بگویید من آن‌ها را دعا می‌کنم.» برادر رضایی طی تماس با فرماندهان کلیه یگان‌ها، پیام امام را ابلاغ کرد و تحرک جدیدی را همراه با شور و نشاط زایدالوصف در آن‌ها به‌وجود آورد.... امام راحل(ره) فرماندهی بود که با آغاز عملیات در کنار دست دعا برداشتن برای پیروزی و فتح نیروهایش، لحظه‌ای از فکر آن غفلت نمی‌کرد، و ارسال پیام آنان، با تکبیر نیروهایش همنوایی می‌کرد و آنان را تا رسیدن به اهداف از پیش تعیین‌شده همراهی می‌کرد. سردار کوثری، یکی از فرماندهان نظامی دوران دفاع مقدس، از تأثیر پیام‌های حضرت امام خمینی(ره) در اثنای عملیات خطاب به رزمندگان می‌گوید:
«برکنار از پیام‌های کتبی و جامعی که حضرت امام(ره) در هنگام یا پس از خاتمه هر حمله خطاب به عموم ملت از جمله رزمندگان اسلام صادر می‌فرمود و از رسانه‌های گروهی کشور هم منعکس می‌شد، پیام‌های شفاهی و بعضاً کتبی کوتاهی هم ایشان در آستانه عملیات یا در دشوارترین شرایط، خطاب به رزمندگان داشتند که این پیام‌ها معمولاً از رسانه‌ها پخش نمی‌شد و دریافت کننده اصلی‌شان، مشخصاً نیروهای عمل‌کننده در خط مقدم جبهه بودند.
حجم این نوع پیام‌ها در عملیات مختلف معمولاً از یک یا یک خط‌ونیم بیشتر نبود. پیام از جماران توسط حاج سیداحمدآقا(خمینی) و یا حاج‌آقا توسلی به قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) ارسال می‌شد و از آن‌جا توسط سردار سرلشگر رضایی از پشت بی‌سیم برای ما خوانده می‌شد. خوب به یاد دارم هر بار که ما یکی از این پیام‌های اختصاصی امام(ره) را برای بچه بسیجی‌های حاضر در خط مقدم می‌خواندیم، چنان انقلاب روحی عجیبی در آن‌ها روی می‌داد که می‌دیدیم برادرها بعد از شنیدن این پیام‌های کوتاه، ذوق‌‌زده شده اشک شوق می‌ریختند به خستگی ناشی از عملیات غلبه می‌کردند و برای ادامه نبرد، استقامت حیرت‌آوری از خودشان نشان می‌دادند.