نام عملیات: هوایی خلیجفارس
زمان عملیات: 1366/11/20
مکان عملیات: فراز هوایی خلیجفارس
نوع تک: نمیهگسترده
فرماندهی: نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران
استعداد درگیر نیروهای ایران: یک فروند هواپیمای تامکت اف14
استعداد درگیر نیروهای عراق: شش فروند هواپیمای میگ ۲۳
هدف عملیات: مقابله با هواپیماهای متجاوز به حریم هوایی
چکیده: این عملیات هوایی دستاوردهای بزرگی درپی داشت؛ اول اینکه تا حدود یک ماه هواپیماهای عراقی جرأت حضور در خلیجفارس را نداشتند و در این فکر بودند که مبادا با حضور دوباره، چندین هواپیمای دیگر را از دست بدهند.
دوم این عملیات هوایی باعث شده بود که بار دیگر دنیا اقتدار و توانایی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را ببیند و متوجه شود نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران اجازه هیچگونه تعرضی را به بیگانه نمیدهند.
تا چندین روز پس از این عملیات، رسانههای غربی درحال انعکاس این خبر در خبرگزاریهای خود بودند. بدینترتیب برگ زرین دیگری به افتخارات نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران اضافه شد.
در روزهای پایانی جنگ، کشور عراق با تحویل جدیدترین نسل جنگندههای خود و همچنین با دراختیار گرفتن جدیدترین تجهیزات زمینی و موشکی، هنوز هم نتوانسته بود بر رزمندگان غیور ایران غلبه کند.کشور بعثی عراق مدتها بود برای از پا درآوردن مقاومت ایران دست به حملات گسترده به نفتکشها و پایانههای نفتی ایران زده بود تا از این طریق، ایران را مجبور به تسلیم کند.
با توجه به این موارد نیروی هوایی عراق با دراختیار گرفتن جنگندههای مدرن و نصب موشکهای پیشرفته اگزوست(موشک هوا به سطح) بر روی آنها، اقدام به هدف قرار دادن کشتیهای نفتکش مینمود. هدف بعثیها این بود که با هدف قرار دادن این نفتکشها صادرات نفت ایران را مختل کند.
با توجه به تمام این مسائل، نیروی هوایی از همان روزهای ابتدایی، شروع به مقابله با این تهدیدات نموده بود ولی این بار نبرد بسیار سخت شده بود. عراق روزانه با چندین سورتی پرواز بر روی خلیج همیشه فارس، تهدیداتی را علیه نفتکشهای ایرانی بوجود آورده بود. ولی این پایان کار نبود. تیزپروازان نیروی هوایی با طرحی جامع، همه روزه و در تمامی ساعات شبانهروز، درحال گشتزنی برروی خلیجفارس بودند.
عراق پیدرپی حریم هوایی ایران را نقض میکرد در بهمنماه سال 1366 این پروازها به اوج خود رسیده بود و عراق هر روز به حریم آبهای نیلگون خلیجفارس تجاوز میکرد. نیروی هوایی منتظر فرصتی مناسب بود تا جوابی دندانشکن به عراق بدهد و تصمیم داشت درس عبرتی را بر روی خلیجفارس به نیروی هوایی عراق بدهد که هرگز آن را فراموش نکند. برهمین اساس، عملیاتی طراحی شد تا در هنگام حمله مزدوران عراقی، به اجرا درآید. این رویه ادامه داشت تا سرانجام روز نبرد فرا رسید...
بیستم بهمنماه سال 1366، پایگاه ششم شکاری بوشهر خلبانان تامکت(اف14) آماده نبرد بودند و در گردان پرواز حضور داشتند که ناگهان صدای زنگ آلرت(زنگی که در هنگام حمله دشمن در اتاقی به همین نام که خلبانان آماده در آن حضور دارند به صدا درمیآید و خلبانان به سرعت آماده مقابله میشوند) همه را به خود میآورد. با تماس با فرماندهی آنها اعلام اسکرامبل(یعنی پرواز سریع هواپیماهای شکاری آماده، برای مقابله با دشمن) میکنند. کارهای مقدماتی پرواز به سرعت هرچه تمامتر انجام میپذیرد و دقایقی بعد خلبانان با نشستن در کابین به سرعت به پرواز درمیآیند. به محض پرواز اف 14، رادار با آنها تماس میگیرد و فرکانس مخصوص، سمت و ارتفاع را اطلاع میدهد.
شروع درگیری:
خلبانان بلافاصله آماده نبرد میشوند. به دلیل اینکه به سرعت به پرواز درآمده بودند، شروع به چک کردن سیستمهای جنگ الکترونیک، موشکها، رادار و... میکنند و از صحت آنها مطمئن میشوند. اف 14 به سمت جنوب به پرواز ادامه میداد که از سوی رادار زمینی دستوری رسید مبنی بر اینکه خلبانان جستجو را برای پیدا کردن هواپیماهای دشمن در جنوب آغاز کنند. دقایقی بعد کمک خلبان با دقت و جستجویی که انجام میدهد، موفق میشود 6 هدف را بر روی رادار خود پیدا کند. کمک بلافاصله با رادار زمینی تماس میگیرد و سمت آنها را برای رادار اعلام میکند که رادار نیز متخاصم بودن آنها را تأیید میکنند.
با تأیید رادار، خلبان سرعت و ارتفاع خود را افزایش میدهد و با حداکثر سرعت به سمت هدفها به پیش میرود. بعد از دقایقی رادار هواپیما جنگندههای دشمن را مشخصتر نشان میدهد. آنها به صورت دو دسته سه فروندی با سرعت و از روبرو به سمت اف 14 ایرانی میآمدند.کار بسیار خطرناک و دشوار بود. یک فروند اف 14 به مقابله با 6 فروند هواپیمای عراقی میرفت ولی چارهای نبود. باید جلوی تجاوز گرفته میشد. خلبان بلافاصله کار را برای قفل کردن بر روی هواپیمای دشمن و شلیک موشک آغاز میکنند. با توجه به سرعت بالای اف 14 و هواپیماهای عراقی، آنها با سرعت به سمت همدیگر میآمدند. خلبانان فقط چند دقیقه فرصت داشتند تا تصمیم بگیرند اولین هواپیمای دشمن منهدم میشودکمک خلبان روی هر کدام از هواپیماها قفل راداری میکرد، هواپیمای دشمن با استفاده از دستگاههای پیشرفته جنگ الکترونیک آن را خنثی میکرد. فاصله دیگر خیلی نزدیک شده بود و امکان استفاده از موشکهای دوربرد فونیکس نبود. لذا بلافاصله خلبانان تصمیم گرفتند از موشکهای راداری اسپارو استفاده کنند. با چندینبار تلاش و در فاصله بسیارکم 5/5 مایلی، با تلاش زیاد سرانجام موفق میشوند بر روی یکی از هواپیماهای دشمن عمل قفل راداری را انجام دهند و خلبان بیدرنگ موشک را به سمت هواپیمای عراقی رها میکند. موشک راداری از زیر بال رها میشود و با سرعت به سمت هدف پیش میرود. تنها چند ثانیه بعد یکی از هواپیماهای دشمن منهدم میشود و لاشه آنها به اعماق خلیجفارس فرو میرود.
دسته اول:
هواپیماهای عراقی درحال فرار بودند ولی...
هواپیماهای عراقی که شاهد سرنگونی یکی از جنگندهایشان بودند، برای درامان ماندن از هدف قرار گرفتن، بلافاصله ارتفاع خود را کم کرده و در سطح آب شروع به پرواز میکنند. در این هنگام هواپیماها در نزدیکی یکدیگر قرار داشتند که خلبان متوجه یکی از هواپیماهای دشمن در سمت راست خود میشود. خلبان بیدرنگ به اطلاع کمک خود رسانده که کمک نیز خلبان را متوجه سه فروند دیگر در سمت چپ میکند. شرایط بسیار حساس بود. با کوچکترین اشتباه احتمال هدف قرار گرفتن اف 14 وجود داشت.
لحظه نبرد تنبهتن فرا رسیده بود. هواپیماهای سمت چپ به اف 14 نزدیکتر بودند و دریک لحظه هواپیماها در مقابل یکدیگر قرار گرفتند. هواپیماهای عراقی بهشدت به سمت راست گردش کردند و اف 14 ایرانی نیز در مقابل آنها بهشدت به سمت چپ گردش نمود. در این هنگام یکی از هواپیماهای عراقی به طرز ناشیانهای برای زدن اف 14 سمت گردش خود را عوض کرد و به سمت راست خودش گردش نمود، خلبانان اف 14 با دیدن این حرکت ناشیانه، با مانوری در پشت سر او قرار گرفتند.
دسته دوم:
هواپیماهای عراقی بدون اینکه متوجه شوند عبور کردند در همین موقع دسته دیگر هواپیماهای عراقی با آرایش جنگی بدون اینکه متوجه حضور اف 14 بشوند با سرعت از کنار هواپیمای ایرانی عبور کردند. فاصله به قدری نزدیک بود که امکان استفاده از موشک راداری اسپارو هم نبود. پس باید اف 14 به هواپیمای دشمن نزدیکتر میشد تا بتواند با استفاده از موشک حرارتی آن را هدف قرار دهد. این کار به سرعت انجام شد. فاصله آنقدر کم شده بود که خلبان حتی نوع هواپیما و رنگ آن را نیز میتوانست تشخیص دهد. هواپیمای عراقی یک میراژ پیشرفته با رنگ استتار آبی بود.
هواپیمای دوم عراقی نیز به اعماق آبهای خلیجفارس میرود خلبان خود را آماده شلیک موشک حرارتی میکند ولی موشک رها نمیشود. خلبان دوباره شروع به چک کردن سیستمها میکند. در همین حین کمک نیز بهشدت مراقب پشت سر بود تا در حین تعقیب و گریز هواپیمای دشمن، در پشت سر آنها قرار نگیرد. سرانجام خلبان موفق میشود. موشک رها شده با یک جهش سریع به سمت موتور میراژ پیش میرود و در نهایت در داخل آن منفجر میشود. انفجار به قدری سریع اتفاق افتاد که خلبان عراقی موفق به خروج اضطراری هم نمیشود.
هر دو خلبان از فرط شادی ندای اللهاکبر سر میدهند و با توجه به اینکه در تعقیب و گریز، از مرز فاصله زیادی گرفته بودند و از طرفی با کمبود بنزین هم مواجه بودند، لذا به سرعت به سمت پایگاه حرکت میکنند و با موفقیت در پایگاه به زمین مینشینند.
هنوز غرق شادی بودند که دوباره به مقابله شتافتند در پایگاه غوغایی به پا بود همه به استقبال خلبانان آمده بودند. خلبانان با اشتیاق زیاد درحال شرح واقعه بودند که ناگهان دوباره زنگ اسکرامبل به صدا درمیآید. هر دو خلبان با تمام سرعت به سمت هواپیمای اف 14 آماده دیگری میدوند و بعد از چند لحظه در دل آسمان جای میگیرند. بلافاصله سرعت خود را زیاد میکنند و بر روی آبهای نیلگون خلیجفارس قرار میگیرند.
هدفی بر روی رادار مشاهده نمیشد و هواپیمای اف 14 با دیدن این اوضاع سریعاً 90 درجه گردش میکند و با سرعت به سمت نفتکشها حرکت میکند. در همین حین کمک شروع به جستجو بر روی رادار میکند و موفق میشود در جنوبشرقی هدف را شناسایی کند. با استعلام از رادار زمینی آنها هدف را دشمن تأیید میکند و دستور انهدام صادر میشود. هواپیماهای عراقی نیز به سمت نفتکشها در حرکت بودند.
هواپیماهای عراقی برای زدن نفتکش شیرجه رفتند خلبان بلافاصله به سمت هواپیماهای دشمن حرکت میکند. در حدود 7 مایلی با خط سیر نفتکشها، کمک خلبان متوجه میشود که دو هواپیمای دشمن در حالت شیرجه به سمت نفتکشها هستند. خلبان بلافاصله موتورها را در حالت پسسوز قرار داده و با کم کردن ارتفاع و حداکثر سرعت، به سمت آنها میرود.
هواپیماهای عراقی که متوجه اف 14 ایرانی شده بودند، با سرعت به سمت مخالف گردش میکنند. آنها با این حرکت فکر میکردند که هواپیمای ایرانی را غافلگیر کردهاند ولی با توجه به سرعت بالایی که اف 14 ایرانی داشت، به سرعت به سمت هواپیمای سمت راستی گردش میکند و در کمتر از چند ثانیه هواپیمای دشمن در برد موشک حراراتی اف 14 قرار میگیرد. ولی در همین حالت هواپیمای دیگر عراقی از فرصت استفاده کرده بود و خود را به پشت سر اف 14 ایرانی رسانده بود و به خیال خود آنها اف 14 را در بین خود قرار داده بودند.
در بدترین شرایط هواپیمای سوم عراق نیز منهدم میشود ولی خطر...
کمک خلبان بلافاصله به خلبان اطلاع میدهد و ذکر میکند که مواظب این هواپیمای پشت سری هست. فقط در هنگامیکه میگوید، سریعاً هواپیما را به سمت دیگر گردش دهد. هواپیمای عراقی اینک در بهترین شرایط بود تا اف 14 بتواند آن را با موشک حرارتی هدف قرار دهد. پس اولین موشک حرارتی به سمت هواپیمای دشمن شلیک میشود. هنوز موشک به هواپیمای دشمن نرسیده بود که کمک فریاد میزند هواپیمای دشمن آماده شلیک موشک است سریعاً گردش کن.
خلبان نیز بلافاصله به چپ گردش میکند و با چندین مانور زیبا باعث میشود که هواپیمای عراقی آنها را گم کند. بعد از اطمینان از متواری شدن هواپیمای دوم عراقی، اف 14 به موقعیت قبلی بازمیگردد و لاشه سوخته میراژ عراقی را که دقایقی قبل هدف قرار گرفته بود، میبیند که در آب افتاده و درحال غرق شدن است. با لطف و عنایت خداوند متعال، در کمتر از نصف روز سه فروند هواپیمای متخاصم عراقی توسط یک هواپیمای اف 14 ایرانی سرنگون شد.