کربلای ۲

نام عملیات: کربلای ۲
زمان عملیات: ۱۳۶۵/۶/۱۰
مکان عملیات: منطقه عملیاتی حاج‌عمران عراق-محور شمالی جبهه جنگ
رمز عملیات: یا اباعبدالله‌الحسین(ع)
تلفات دشمن: ۳۲۰۰(کشته، زخمی و اسیر)
ارگان‌های عمل‌کننده: ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
اهداف عملیات: تصرف قله ۲۵۱۹ و ارتفاعات شهیدصدر و خارج ساختن خطوط خودی از اشغال دشمن

عملیات کربلای ۲ در منطقه‌ای به وسعت تقریبی ۵۰ کیلومترمربع از جبهه‌های شمالی نبرد در تاریخ ۱۰ شهریورماه ۶۵ اجرا شد. در این عملیات بار دیگر ارتفاعاتی در منطقه حاج‌عمران به‌تصرف رزمندگان اسلام درآمد. در این عملیات نیروهای دشمن متحمل ۳۰۰۰ نفر کشته و زخمی و ۲۰۰ نفر اسیر شدند. لشگر ۱۰ سیدالشهدا(ع) نیز در این عملیات با استعداد ۵ گردان با رمز یا ابا‌عبدالله‌الحسین ادرکنی وارد عمل شد و تا تاریخ ۲۵ /۷/ ۶۵ در منطقه باقی ماند. از جمله شهدای شاخص لشگر در این عملیات شهید عزیز فرهاد آسمانی بود. گردان حضرت علی‌اکبر(ع) در این عملیات وظیفه پدآفند از ارتفاع موسوم به شهدا را برعهده داشت و طی چند روز دفاع جانانه توسط گروهان الحدید(ادوات) پاتک‌های سنگین دشمن را دفع کرد. از شهدای گردان در این عملیات می‌توان به شهید اخی و شهید محمودی اشاره نمود.
پس از اجرای موفقیت‌آمیز كربلا ۱، موسوم به طریق‌القدس، طرح‌ریزی و اجرای عملیات كربلا ۲ در دستور كار قرار گرفت. اكنون دیگر نیروهای دلاور ایرانی علاوه بر ایمان، تعهد و روحیه شهادت‌طلبی بالا از تجربه كافی در زمینه طرح‌ریزی، شناسایی و اجرای عملیات نیز برخوردار بودند. آزادسازی خرمشهر كه هدف غایی سلسله عملیات‌های كربلا بود ایجاب می‌كرد كه پیش از آن شكست سنگین دیگری بر دشمن وارد آورده و نیروی قابل‌توجهی از قوای اصلی او منهدم شود. شناسایی‌های زمینی و هوایی حاكی از تمركز بیش از حد نیروهای زرهی، مكانیزه و پیاده عراق در منطقه غرب كرخه و شوش بود. منطقه‌ای از دهلران در شمال تا تنگ رقابیه در جنوب به عمق ۷۰ الی ۸۰ كیلومتر در اشغال عراقی‌ها بود. هرچند عوارض حساس و نقاط مهمی در این منطقه وجود نداشت، اما تهدید محور اندیمشك-اهواز و قرار داشتن شهرهای شوش، اندیمشك و دزفول در برد توپخانه‌های دشمن قابل تحمل نبود.
پیش از این و در آغاز یورش ارتش بعث عراق در مهرماه ۵۹، نیروهای خودی با بهره‌گیری از مانع طبیعی رودخانه كرخه به همراه تلاش دلاورانه توپخانه، هوانیروز و نیروی هوایی قهرمان ارتش نه تنها موفق به زمین‌گیر ساختن دشمن در غرب رودخانه شدند، بلكه با حفظ سرپل منطقه پل نادری، كرخه و شوش و گسترش آن با انجام عملیات‌های«كانال هندلی»، «تپه چشمه» و«انگوش» نیروهای قابل‌توجهی را در غرب كرخه مستقر ساختند.
به هرحال عملیات كربلا ۲ كه با تفأل به قرآن‌كریم توسط شهید صیادشیرازی نام فتح‌المبین به خود گرفته بود در ساعت نیم بامداد مورخ ۶۱/۱/۲ با رمز یا زهرا(س) آغاز و در نهم فروردین‌ماه پس از هفت روز به پایان رسید و به این ترتیب یكی از بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین نبردهای زمینی به وقوع پیوست.
این عملیات توسط چهار قرارگاه قدس، نصر، فجر و فتح و در سه مرحله اجرا شد. در این عملیات ظفرمند رزمندگان سلحشور ایران اسلامی موفق شدند ۲۲۰۰ كیلومترمربع از خاك میهن را آزاد، ۲۵ هزار نفر از نیروهای دشمن را كشته و زخمی و ۱۶ هزار نفر از آنان را به اسارت درآورند.
طی این نبرد دشمن‌شكن، ۲۷۰ دستگاه تانك، ۱۵۰ دستگاه نفربر منهدم، شش فروند هواپیما و سه فروند بالگرد دشمن سرنگون شدند. هم‌چنین ۱۵۰ دستگاه تانك، ۱۷۰ دستگاه نفربر، ۱۲۵ عراده توپ و ۵۰۰ دستگاه خودرو سالم به همراه هزاران قبضه سلاح سبك و مقادیر بی‌شماری از انواع تجهیزات، به‌ویژه از نوع مخابراتی و انواع مهمات به غنیمت گرفته شد.

مرور كوتاهی بر عملیات:
اگر چه زمان عملیات کربلای ۲ مربوط به دوره‌ای است که استراتژی تعقیب متجاوز در جبهه‌های شمالی پایه‌ریزی شده بود، ولیکن تا قبل از احساس بن‌بست در جنوب، اجرای این استراتژی جدی نشد به عبارت دیگر اجرای عملیات کربلای ۲، بیش از هرچیز متأثر ازاستراتژی معروف به دفاع متحرک ارتش عراق بود. در این دوره در مورخه ۲۴ اردیبهشت ۱۳۶۵ در منطقه حاج‌عمران به ارتفاعات ۲۵۱۹ و شهیدصدر حمله کرد و دستاوردهای عملیات والفجر ۲ را به اشغال درآورد. از آن‌جا که تسلط و اشراف دشمن بر منطقه، نیروهای خودی را در فشار قرار می‌داد و پیوسته متحمل تلفات می‌کرد، بنابراین عملیات کربلای ۲ با فرماندهی سپاه در دو محور شمالی و جنوبی در منطقه حاج‌عمران طرح‌ریزی و فعالیت‌های مقدماتی برای اجرای آن در منطقه شروع و تعدادی از نیروهای جهادسازندگی برای ایجاد خاکریز و مواضع پدافندی مناسب برای رزمندگان چند روز قبل از عملیات وارد عمل شدند. در این عملیات چندین لشگر از جمله لشگر قدس گیلان نیز پس از توجیهات لازم توسط برادر شمخانی از سنندج به سمت حاج‌عمران حرکت نمودند و در منطقه موردنظراستقرار یافتند. مأموریت اصلی لشگر قدس گیلان در این عملیات تصرف و تأمین ارتفاع وارس از اهداف کلیدی منطقه بوده است. لشگر قدس گیلان با ۴ گردان پیاده، یک گردان ادوات و یک گردان توپخانه به همراه سایر گردان‌های پشتیبانی در این عملیات شرکت داشتند. عملیات کربلای ۲ در ساعت یک بامداد مورخ ۱۰ شهریور ۱۳۶۵ با رمز مبارک یا اباعبدالله‌الحسین(ع) در منطقه عملیاتی حاج‌عمران و با اهداف انهدام نیروهای دشمن، تسلط بر ارتفاعات حساس منطقه و کمک و تداوم مبارزین مسلمان شمال عراق و تصرف مجدد ارتفاع مهم ۲۵۱۹ و شهیدصدر و به وسعت منطقه عملیاتی ۵۰ کیلومترمربع آغاز شد و در محور شمالی، ارتفاع شهیدصدر تصرف شد، اما در محور جنوبی، هوشیاری و مقاومت دشمن موجب شد تا نیروهای خودی به عقب باز گردند و ارتفاع ۲۵۱۹ دردست دشمن باقی ماند. لشگر قدس گیلان در این عملیات بزرگ ۱۹۴ شهید از جمله سردار شهید قلی‌پور- شهید گلسانی- شهید محمدنژاد- شهید رضوان‌خواه و شهید قبادی را تقدیم اسلام و انقلاب نمود.

حماسه در حاج‌عمران/ تحلیلی بر عملیات کربلای ۲ و شهادت سردار محمود کاوه:
آن‌چه در زیر می‌خوانید گزارشی تحلیلی- توصیفی- روایی از عملیات غرورآفرین کربلای ۲ می‌باشد. عملیاتی که در آن سپاه اسلام، شهیدمحمود کاوه فرمانده لشگر ویژه شهدا را از دست داد. در این گزارش عملکرد تیپ ۹ بدر در این عملیات و نیز نحوه شهادت این سردار بزرگ مورد تحلیل قرار گرفته است؛
عملیات کربلای ۲ از جمله عملیات‌هایی است که در قالب عملیات متوسط رزمندگان اسلام دسته‌بندی شده و در اواخر سال چهارم جنگ انجام شد. از جمله ویژگی‌های مهم این عملیات حضور یک گردان از اسیران داوطلب عراقی در زیر مجموعه تیپ ۹ بدر در این عملیات است که به نوبه خود برای اولین‌بار در طول جنگ این اتفاق افتاد. دومین ویژگی شهادت شهید محمود کاوه فرمانده لشگر ویژه شهداست که آوازه شجاعت و دلاورمردی آن زبانزد همگان بود. لذا به‌منظور توجه بیشتر به این دو خصوصیت عملیات، دو گزارش مستند که یکی عملکرد تیپ ۹ بدر در عملیات و دیگر نحوه شهادت شهیدمحمود کاوه فرمانده قهرمان لشگر ویژه شهدا در ادامه شرح عملیات ارائه می‌گردد.
عملکرد تیپ ۹ بدر در عملیات کربلای ۲:
تیپ ۹ بدر تشکلی از نیروهای مجاهد و ارتشیان عراقی است که از شروع جنگ‌تحمیلی و یا در طول آن با هجرت یا پناهده شدن به ایران، در کنار نیروهای سپاه پاسداران شروع به فعالیت کرده‌اند. این نیروها عموماً در عراق افسر و درجه‌دار بوده‌اند. بیشتر افراد کادر تیپ نیز از نیروهای عراقی می‌باشند.
این تیپ ابتدا در قالب گردان‌های"شهید صدر" به‌وجود آمد و در کنار نیروهای خودی در عملیات بدر حضور شایسته داشت. پس از آن نیز در چند عملیات در"هور" از جمله عملیات"قدس" و"عاشورای ۴" شرکت کرد و موفقیت‌هایی را نیز به‌دست آورد، سپس با ادغام در نیروهای"قرارگاه رمضان" همکاری خود را با این قرارگاه آغاز کرد.
این تیپ به استعداد سه گردان از نیروهای مجاهد عراقی و یک گردان از اسیران داوطلب، در مجموع با ۶۵۰ نیرو در عملیات کربلای ۲ شرکت کرد. آن‌چه برای اولین بار در طول جنگ در این عملیات انجام شد، حضور یک گردان از اسیران داوطلب شامل سربازان، درجه‌داران و افسران عراقی بود.
راوی تیپ ۹ بدر(علی مژدهی) روحیه نیروهای این تیپ را قبل از حرکت آن‌ها برای عملیات چنین تشریح کرده است: "کلیه نیروها با داشتن روحیه‌ای بسیار قوی، دسته‌دسته ضمن آماده شدن برای حرکت، با برگزاری مراسم سینه‌زنی و نوحه‌خوانی به پادگان شور وحال عجیبی داده بودند. عده‌ای از برادران نیز مشغول نوشتن وصیت‌نامه بودند و همگی بی‌صبرانه منتظر حرکت به سمت منطقه عملیاتی بودند. در گردان اسرا نیز این وضعیت به چشم می‌خورد، عده‌ای درحال نوحه‌خوانی و سینه‌زنی بوده و هرکدام با دیدن فرمانده تیپ او را در بغل گرفته و با خنده به وی نوید پیروزی می‌دادند."

راوی در شرح اقدامات این تیپ در عملیات کربلای ۲ نوشته است: "درحالی‌که منطقه با خمپاره‌های منور دشمن روشن شده است، نیروهای تیپ حرکت خود را به آرامی به‌سوی اهداف تعیین شده ادامه می‌دهند. کلیه گردان‌ها قصد دارند که در بین ساعت ۲۲ تا ۲۳ به پای کار برسند. گردان شهید صدر در ساعت ۲۲ به نزدیکی خط اول دشمن می‌رسد و دسته خط‌شکن با استقرار در جلو گردان، آماده هجوم نهایی می‌شود. برادران واحد تخریب درحال خنثی‌سازی مین معابر در زیر نور منورها و شلیک خمپاره‌های دشمن هستند که ناگهان دشمن متوجه نیروهای خودی می‌شود و آن‌ها را به رگبار گلوله می‌بندد و به‌دنبال آن درگیری آغاز می‌شود.
نیروها با عبور از معابر خود را به خاکریز دشمن می‌رسانند و زیرآتش و نارنجک‌هایی که به‌سوی آنان پرتاب می‌شود، به داخل کانال جلو خود می‌روند و جنگ تن به تن را در داخل کانالی با عرض کم و ارتفاع نزدیک به یک‌و‌نیم متر آغاز می‌کنند، دشمن که با هجوم قدرتمندانه نیروهای خودی مواجه شده است، به‌رغم مقاومت شدید، سنگر به سنگر عقب می‌رود. در این هنگام یکی دیگر از گردان‌های تیپ ۹ بدر(شهید دستغیب) موفق می‌شود با شکستن خط دشمن از پشت او حمله کند؛ این امر سبب می‌شود که نیروهای دشمن با ناامن دیدن وضعیت خود دست از مقاومت بردارند. به‌دنبال آن گردان شهید صدر موفق می‌شود با گردان شهید دستغیب الحاق کند و هر دو به‌سوی مثلث انتهایی ارتفاع پیشروی کنند؛ براثر این حرکت بقیه افراد دشمن به عقب می‌گریزند و نیروهای دو گردان روی مثلث انتهایی مستقر می‌شوند.
یکی‌ دیگر از گردان‌های تیپ ۹ بدر(گردان حمزه) که عمدتاً از اسیران عراقی تشکیل یافته است، به‌منظور کمک به آن‌ها وارد عمل می‌شود و با حرکت سنگر به سنگر در داخل کانال‌ها به پیشروی ادامه می‌دهند.
با روشن شدن هوا تمام منطقه پاکسازی می‌شود و در نتیجه ارتفاع شهید صدر و یال آن و ارتفاع صخره‌ای به‌دست نیروی چهار گردان از تیپ ۹ بدر تصرف می‌شود و دشمن با برجا گذاشتن کشته‌ها و اسیران بسیار از این منطقه عقب‌نشینی می کند."

حرکت فرمانده تیپ ۱۵۵ شهدا به‌سوی شهادت:
در وضعیت فوق‌طاقت و به‌شدت دشواری که نیروهای عمل‌کننده خواه ناخواه با آن مواجه بودند و سبب شده بود پیروزی را نیز دور از دسترس ببینند، تیپ ویژه ۱۵۵ شهدا به‌خصوص فرمانده آن، مؤمنانه و شجاعانه در عرصه درگیری وارد شدند. شهید امیری مقدم راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ در این تیپ در گزارش خود از عملیات کربلای ۲ درباره این وضع و حرکت نیروها برای ادامه عملیات و سرانجام آن چنین روایت کرده است: "تغییرات انجام شده در طرح مانور و عدم‌موفقیت کامل تیپ ویژه ۱۵۵ شهدا در عملیات شب گذشته موجب تردید در مسئولان خصوصاً فرماندهان این تیپ شده بود. این تردید اگرچه در خود فرمانده تیپ(برادر محمود کاوه) نیز وجود داشت ولی وی با توجه به حساسیت زمان و مصلحت کل عملیات، این تردید را بروز نمی‌داد و به همین دلیل تصمیم گرفت برای زدودن تردیدها و تقویت روحیه عملیاتی در افراد تیپ به‌همراه نیروهای عمل‌کننده در منطقه درگیری حاضر شود. وقتی که مسئولان تیپ از این تصمیم آگاه شدند درصدد برآمدند که وی را از این عمل بازدارند. فرمانده یکی از گردان‌ها(برادر صلاحی) برای منصرف کردن وی می‌گوید: "شما این کار را نکنید، آتش دشمن زیاد است، مسیر، بدمسیری است. خدای نکرده طوری می‌شود". فرماندهی در جواب می‌گوید: "خُب اگر این طور است ما هم شهید می‌شویم. اگر کار مثل شب گذشته بشود، ما هم حاضریم امشب شهید شویم." به همان اندازه که خود وی در رفتن به خط درگیری مصمم بود، سایر مسئولان تیپ مخالف بودند.
راوی تیپ ویژه ۱۵۵ شهدا می‌گوید: "به هنگام اعزام گردان‌ها برای اجرای مأموریت، ابتدا گردان امام حسین(ع)، سپس گردان امام سجاد(ع) در حالی‌که فرماندهی تیپ(محمود کاوه) پیشاپیش آن‌ها قرار داشت، حرکت خود را برای تصرف ارتفاع "۲۵۱۹" آغاز کردند. طبق طرح مانور قرار بود گردان امام حسین(ع) پایگاه‌های۱ و ۲ و گردان امام سجاد(ع) پایگاه‌های ۳ و ۴ را تصرف کنند. حساسیت دشمن نیز نسبت به شب اول کمتر شده بود و احتمال جدی نمی‌داد در این محور مجدداً عملیات شود، از این‌رو اجرای آتش و پرتاب منور آن‌ها نیز اندکی کاهش یافته بود. به هرترتیب حدود ساعت یک بامداد بود که نیروهای پیاده پس از پیمودن فاصله خط خودی تا دشمن به زیر اهداف موردنظر رسیدند تا با هماهنگی آتش خودی درگیری را شروع کنند در همین حین یک گلوله خمپاره کنار برادر کاوه به زمین اصابت کرد و او جان به جان آفرین تسلیم کرد."

نتایج عملیات:

مناطق آزاد شده: ارتفاعات ۲۰۰۰، ۱۸۰۰، ۱۷۰۰، ۱۶۰۰، ۲۲۰۰، ۲۴۳۵ و بخشی از جاده حاج‌عمران دربنده چومان مصطفی وگردکو.
تجهیزات منهدم شده دشمن: یک فروند هواپیما، یک فروند هلی‌کوپتر، چندین انبار مهمات، تعداد زیادی سلاح سبک و نیمه‌سنگین.
یگان‌های منهدم شده دشمن: بیش از ۵۰ درصد از تیپ‌های ۶۰۴، ۹۸، ۸۰۷ پیاده گردان کماندویی ابوعبیده، گردان کماندویی تحت‌امر لشگر ۲۳، تیپ‌های ۴۳۸ و۹۱ پیاده کمتر از ۵۰ درصد.
تلفات دشمن: تعداد کشته و زخمی بیش از ۳۰۰۰ نفر و تعداد اسرا ۲۰۰ نفر.
غنایم: ۶دستگاه تانک، ده‌ها دستگاه خودرو، مقدار زیادی سلاح سبک و مهمات.
گردان‌های عمل‌کننده: گردان کمیل، گردان میثم، گردان حمزه،گردان امام حسین(ع)،گردان ادوات،
گردان توپخانه.